تنزل جایگاه فرش ایران با ادغام مرکز ملی فرش و اداره کل صنایع خلاق، اسباب‌بازی
پنجمین نشست مجمع تشکل‌های فرش دستباف ایران به میزبانی کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران با موضوع جایگاه مرکز ملی فرش ایران، گذشته، حال و آینده صبح امروز، شنبه بیستم آبان ماه برگزار شد. این نشست فوق‌العاده به این دلیل برگزار شد که قرار است «مرکز ملی فرش با اداره کل صنایع خلاق، اسباب‌بازی» ادغام شود.
به گزارش همیار کارآفرین، در این نشست فوق‌العاده، مرتضی حاجی آقامیری، رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران، حمیدرضا فروزان احسن، رئیس انجمن صادرکنندگان فرش استان همدان، سیدعلی آل احمد، نماینده اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش استان اصفهان، احمد هریسچیان، نماینده آذربایجان شرقی، محمد گیوه‌چیان، نماینده اتحادیه فرش دستباف استان اصفهان، مسعود سپهرزاد، نماینده فرش دستباف تهران، توکلی، ابوالفضل صادقی، حامد چمن‌رخ و احد عظیم‌زاده حضور داشتند.
در ابتدای این نشست، مرتضی حاجی آقامیری درباره لزوم برگزاری این جلسه فوق‌العاده صحبت کرد. آقامیری در این خصوص توضیح داد که دو سال گذشته، ۴ جلسه توسط مجمع تشکل‌های فرش دستباف ایران تشکیل شده است. به گفته رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق بازرگانی ایران، اولین جلسه این نشست در دی‌ماه ۱۴۰۰ برگزار شد و موضوع آن جلوگیری از انتقال مرکز فرش به وزارت میراث فرهنگی و گردشگری بود. دومین نشست این مجمع در اصفهان و پس از آن، سومین جلسه با محوریت فرش دستباف در قم برگزار شد. چهارمین نشست این مجمع که به موضوع پیمان‌سپاری ارزی پرداخته است، در تبریز برگزار شد و امروز، شاهد پنجمین نشست این مجمع به‌صورت فوق‌العاده بودیم.
انتقاد فعالان حوزه فرش از ادغام مرکز ملی فرش با اداره کل صنایع خلاق، اسباب‌بازی
رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به مسئله انتقال مرکز ملی فرش به وزارت گردشگری در سال ۱۴۰۰ و مخالفت‌های انجام شده در این خصوص، از تنزل جایگاه فرش در ایران گفت و از ادغام این مرکز با مرکز صنایع ملی خلاق ابراز نگرانی کرد. توکلی، نایب‌رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش، صادرات فرش نیز به همکاری با بخش‌های دولتی اشاره کرد و گفت: «با اتحاد بخش‌های دولتی و خصوصی، شاهد رشد صنعت فرش خواهیم بود.»
چمن‌رخ، از اعضای اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف نیز در این نشست از تحولات مرکز ملی فرش ایران در سال‌های اخیر گفت. او در ادامه به اهداف و جایگاه سازمانی مرکز ملی فرش ایران پرداخت و افزود: «تهیه الزامات فنی جهت تولید و صادرات، حفظ جنبه‌های هنری و فرهنگی فرش، کاهش تصدی دولت در امر تولید و فروش و تجمیع وظایف دستگاه‌های دولتی موازی مرتبط با صنعت فرش دستباف از اهداف مرکز ملی فرش ایران است.»
چمن‌رخ، برخی از معایب افول جایگاه مرکز ملی فرش را عدم امکان ارتباط مستقیم با استانداران یا روسای سازمان‌های صمت، عدم امکان ابلاغ دستورالعمل به سازمان‌ها، نامعلوم بودن سرنوشت ادارات فرش استان‌ها، عدم امکان مکاتبه با سایر سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها و در نهایت، عدم امکان دعوت و حضور افراد در جایگاه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر در جلسات مرکز عنوان کرد.
آقامیری در ادامه توضیح داد: «ما به دنبال جایگاهی قدرتمند هستیم که فردگرا نباشد و بتواند مشکلات ما را برطرف کنند. حل و فصل مشکلات صنعت فرش در اتحادیه‌های فروش، تولید و بازرگانی بسیار زمان‌بر است. پس باید به جایگاهی برسیم که قائم به فرد نباشد و با نبود یکی از اعضاء از هم نپاشد.»
اعضای کمیسیون‌های فرش دستباف در استان‌های مختلف به تشکیل یک مرکز ملی فرش زیر نظر رئیس‌جمهور می‌اندیشند و همه بر مطالبه این موضوع از مجلس و دولت هم‌نظر هستند.
مسعود سپهرزاد، رئیس اتحادیه فرش دستباف تهران ضرر این ادغام را مشابه تحریم فرش ایرانی توسط آمریکا می‌داند. سپهرزاد، بر این باور است که با پیگیری‌های بخش خصوصی می‌توان بازارسازی‌های خوبی را در حوزه فرش دستباف انجام داد. در ادامه این نشست، ابوالفضل صادقی، با تاکید بر جایگاه اجتماعی، فرهنگی و تاریخی فرش ایرانی، نسبت به ادغام با اداره کل صنایع خلاق، اسباب‌بازی ابزار نگرانی کرد. فعالان حوزه فرش در پنجمین نشست مجمع تشکل‌های فرش دستباف ایران سپس به مسئله بیمه قالیبافان و چالش‌های این صنعت از جمله صادرات پشم ایرانی پرداختند و در نهایت، بیانیه‌ای را در خصوص تنزل جایگاه فرش دستباف ایرانی صادر کردند.
متن کامل بیانیه مجمع تشکل‌های فرش دستباف ایران
دو دهه قبل در واپسین ماه‌های سال 1382، با اجابت درخواست بخش خصوصی از سوی دولت و بر اساس مصوبه شورای عالی اداری مرکز ملی فرش به منظور انجام کلیه امور مربوط به سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، نظارت، هدایت و حمایت مربوط به فرش دستباف در حوزه مرکزی وزارت بازرگانی وقت تشکیل شد تا این هنر ملی ایران که نقش انکار ناپذیری در ارزآوری و اشتغال‌زایی در سراسر پهنه جغرافیایی ایران داشته است، صاحب یک متولی مشخص در دولت باشد. در طول این دو دهه مسیر پر فراز و نشیبی طی شده است و اگرچه این مرکز نیز نتوانسته مانع از افزایش بی‌مهری‌های دولت‌ها نسبت به فرش دستباف باشد، اما وجود آن علیرغم ساختار سازمانی معیوب، در مقاطعی موثر بوده است.
22 ماه قبل و در سال آغازین دولت سیزدهم، تشکل‌های فرش با تشکیل نخستین نشست مجمع تشکل‌های فرش ایران، نسبت به اقدامی خلاف قانون، قاعده و مصالح ملی اعتراض کردند. حذف مرکز ملی فرش از چارت وزارت صنعت، معدن و تجارت «صمت» در دوره وزارت رضا فاطمی امین و الحاق آن به وزارت جدیدالتاسیس گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع‌دستی آن سیاست نادرستی بود که ما، تشکل‌های حوزه فرش دستباف ایران را بر آن داشت که گرد هم آمده و مراتب اعتراض خود را نسبت به آن اعلام کنیم.
در دی‌ماه 1400 و در همان نشست مطالبه تشکیل سازمان ملی فرش ایران زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری مطرح و طرح آن به دفتر معاون اول رئیس‌جمهور ارسال شد. چندی بعد طرح تشکیل سازمان فرش ایران به‌عنوان یک سازمان توسعه‌ای مستقل ذیل مجموعه وزارت صمت توسط جناب آقای علیرضا ورناصری نماینده مردم شریف مسجدسلیمان در مجلس شورای اسلامی ثبت شد که سرنوشت هر دو مبهم است و امروز ما بار دیگر نسبت به سیاستی نادرست، خلاف قانون و مصالح ملّی کشور معترضیم. ادغام مرکز ملی فرش ایران با دفتر صنایع ورزشی و خلاق که طیف وسیعی از حوزه‌ها، از اسباب‌بازی گرفته تا پویانمایی، صنایع ورزشی، هنرهای تجسمی، طلا و جواهر، بازی‌های رایانه‌ای و … را تحت پوشش خود دارد، عملا تیر خلاصی است به پیکر این مرکز، که زمانی در جایگاه معاونت وزیر برای توسعه همه‌جانبه فرش تشکیل شد و امروز جایگاه آن معاونت معاونت معاونت وزیر تنزل یافته است.
فعالان حوزه فرش دستباف که دیری است با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، امروز جایگاهی را مطالبه می‌کنند که در شأن این هنر ملی است که همه دولت‌ها از برکات آن بهره‌ها برده‌اند و در برابر آن ناسپاسی پیشه کرده‌اند. فرش دستباف ایران که بار اشتغال قریب به 10 درصد از مردم ایران را به دوش می‌کشد شایسته جایگاهی رفیع در دولت است. جایگاهی که ظرفیت رفع موانع پرشمار این حوزه را داشته باشد، که امید را برای بازگشت به عصر طلایی در دل خانواده دو میلیون نفر آن زنده کند. فرش دستباف شناسنامه این ملت و پرچم این مرزوبوم است، نه دور ریختنی است آن چنانکه در عهد وزیر سابق قصد حذف آن وجود داشت، نه کم‌اهمیت چنانکه امروز قصد ادغام آن با کثیری از فعالیت‌های دیگر را دارند.
بر این اساس مجمع تشکل‌های فرش دستباف ایران، مخالفت قاطع خود را با ادغام مرکز ملی فرش ایران با دفتر صنایع خلاق یا هر دفتر و مرکز دیگری اعلام می‌دارد و بار دیگر بر مطالبه تشکیل سازمان ملی فرش و صنایع‌دستی ایران زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری پای می‌فشارد. به امید اینکه مسئولان ارشد کشور با درک دقیق و درست اهمیت این حوزه راهبردی و بدون جایگزین در راستای تحقق این مطالبه گام بردارند.