سرانه مطالعه در کشور ۳۳ دقیقه است
مطالعه کتاب علاوه تحول و توسعه فردی، در رشد و غنی‌سازی فرهنگ یک جامعه، نتایج شایانی دارد. تا کنون هیچ آمار رسمی از سوی مرکز آمار ایران در خصوص نرخ مطالعه در کشور منتشر نشده است. به نقل از خبرگزاری مهر، محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نمایشگاه کتاب امسال بیان کرد: «آنچه سال گذشته در بحث پیمایش مصرف فرهنگی کشور داشتیم به استثنای کتب درسی و دانشگاهی، سرانه مطالعه کشور ۳۳ دقیقه مطرح شده که همین عدد را دو مرکز نظرسنجی دیگر نیز مطرح کرده‌اند.»
در بررسی عوامل پایین بودن این عدد، دلایل گسترده و قابل بحثی وجود دارد. پرواضح است که شرایط اقتصادی بر تمام ابعاد فردی و جمعی تاثیر می‌گذارد و بحث میزان مطالعه در کشور، از این قاعده مستثنی نیست! با بررسی سرانه مطالعه در سطح جهانی پی می‌بریم در جوامعی که شرایط اقتصادی بهتری وجود دارد، مردم بیشتر به فعالیت کتاب‌خوانی مشغول می‌شوند. این وضعیت در کشورهایی با شاخص‌های اقتصادی نامطلوب معکوس است. همچنین گران شدن کاغذ و افزایش 98% قیمت کتاب در سه سال اخیر نیز به عنوان دلیل مهمی برای کاهش فعالیت مطالعه اشاره دارد. سانسور گسترده در زمینه چاپ کتب ادبی و هنری نیز می‌تواند افراد را از مطالعه آثار هنری و ادبی باز دارد. به طور کلی، این عوامل با هم ترکیب شده و تأثیرات منفی بر فرهنگ مطالعه در جامعه ایران داشته‌اند.
در سال‌های اخیر، پلتفرم‌های فروش کتاب الکترونیک توانستند با ارائه مزیت‌هایی مثل کاهش قیمت، دسترسی راحت‌تر و گسترده، کتاب‌های صوتی و ویژگی‌های دیگر، نقش چشمگیری در افزایش سرانه مطالعه کشور داشته باشند و در بحث دسترسی افراد به کتاب، تسهیل‌گری و بهره‌وری ایجاد کنند.
در گفت‌وگویی که همیار کارآفرین با مجید شریفی، بنیان‌گذار و مدیرعامل کتابراه داشت، این فعال حوزه کتاب مطرح کرد: «کتاب‌های الکترونیکی و صوتی، بیش از 50% ارزان‌تر از کتاب‌های فیزیکی هستند. همچنین مزیت‌های دیگری از جمله ارائه مناسب‌تر و بودن در فضای شبکه‌های اجتماعی، باعث رشد سرانه مطالعه در کشور شده‌اند.»
با توجه به عصر ارتباطات، تمرکز مردم به دلایل مختلفی مختل می‌شود و اساسا زمان کم‌تری را به مطالعه کتاب اختصاص می‌دهند. اما پلتفرم‌های فعال در زمینه کتاب الکترونیک، مزیت‌های زیادی در خصوص ترغیب و ایجاد انگیزه به مطالعه کتاب ارائه می‌دهند. همچنین عدم دسترسی و قیمت بالای کتاب، از موانع این عرصه برای کتاب‌خوان‌ها و حتی عموم مردم محسوب می‌شود که در این راستا، پلتفرم‌ها با کاهش هزینه‌ها و نزدیک کردن کتاب به مردم و اضافه کردن آن به بخشی از روزمرگی آن‌ها تلاش می‌کنند.
مدیرعامل کتابراه، در خصوص مزیت‌هایی که کتابراه در این عرصه ارائه می‌دهد توضیح داد: «به منظور ترغیب کاربران به کتاب‌خوانی، همچنین بازاریابی کتاب‌های الکترونیک و صوتی، در کتابراه اقدامات متفاوتی از جمله برگزار کمپین‌ها و مسابقات، همکاری با ناشران جهت ارائه تخفیف به کاربران و مشتری‌ها، حضور در شبکه‌های اجتماعی و انتشار محتوای مناسب با هدف جذب کاربران جدید و اغبال کتاب‌خوان‌های قدیمی، از جمله اقداماتی است که در راستای ارائه بهتر و مناسب‌تر کتاب‌ها صورت می‌گیرد.»
او ادامه داد: «کتاب‌های صوتی، ارزش‌افزوده‌های بیش‌تری به مخاطب ارائه می‌دهند. در همین راستا مورد استقبال بیش‌تری قرار گرفته و جذاب‌تر تلقی می‌شوند. اینکه کاربران در زمانی که در مسیر هستند و وقت زیادی را در ماشین و مترو می‌گذارنند و هم‌زان می‌توانند از کتاب بهره ببرند و از این رو بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین اجرای حرفه‌ای تهیه کتاب صوتی نیز، جذابیت‌های زیادی را اضافه می‌کند و آن‌ها را لذت‌بخش‌تر می‌کند.»
با مشاهده بخش پرفروش‌ترین‌های ماهانه‌ای که پلتفرم‌های آنلاین و یا حتی کتاب‌فروشی‌ها ارائه می‌دهند، می‌توان به تاثیرپذیری کتاب‌خوان‌ها از تغییرات و اتفاقات جامعه پی برد.
مجید شریفی در این خصوص می‌گوید: «تحولات جامعه، اعم از مسائل سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، با سرعت و به صورت چشمگیری در رفتار کاربران نمایان می‌شود. مطالعه و اغبال کاربران به کتاب‌هایی که با توجه به وضعیت جامعه اهمیت پیدا می‌کند، در ویترین پلتفرم کاملن پویا و گویای همه‌چیز است. کتاب‌هایی که با توجه به وضعیت جامعه مورد توجه بیشتر و مطالعه قرار می‌گیرند، در قسمت پرفروش‌ترین‌ها یا متناسب با ترند روز اعمال می‌شوند.»
او در خصوص چالش‌هایی که مربوط به صنعت کتاب در کشور وجود دارد افزود: «هم‌ترین دغدغه موجود در کتابراه این است که برنامه دقیق و مدونی برای توسعه فرهنگ کتاب‌خوانی توسط نهادهای مربوطه و ذی‌نفع و دولتی وجود ندارد. اگرهم برنامه‌ای در این راستا تدوین شده باشد، نتوانسته موثر واقع شود و منجر به رشد این صنعت در کشور نشده است. انتظار می‌رود این موضوع بیشتر مورد توجه حاکمیت قرار بگیرد. همچنین باید از حوزه نشر دیجیتال حمایت شود آن‌هم فقط از طریق فرهنگ‌سازی.»
سوره پوراشرف