معرفی اتاق اصناف ایران
در چارچوب قانون نظام صنفی، اصناف ایران تحت نظارت و مدیریت کلان وزارت بازرگانی سابق بوده‌اند. در طول دوره‌های اخیر، با برنامه‌ریزی و نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت و سیاست‌گذاری انجام شده توسط هیأت عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی، که به عنوان هیأت دولت در امور اصناف شناخته می‌شود، اقدامات اصناف کنترل و نظارت شده‌اند. این هیأت عالی نظارت از ۲۰ عضو تشکیل شده است، که شش نفر از آنها وزراء و هفت نفر اعضای هیأت رئیسه اتاق اصناف ایران، رؤسای اتاق بازرگانی ایران و اتاق تعاون، دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و سایر اعضا از مسئولین ارگان‌ها و نهادهای مختلف هستند. این تشکیلات با همکاری و هماهنگی در امور اصناف و تعیین سیاست‌های مرتبط فعالیت می‌کنند.
انواع صنف از منظر و تعریف اتاق اصناف
صنوف مختلف به چهار گروه عمده به شرح زیر تقسیم می‌شوند:
اصناف تولیدی
آن گروه از صنوفی که فعالیت و خلاقیت‌های آنها منجر به تغییر فیزیکی و یا شیمیایی مواد اولیه شده و منحصراً تولیدات خود را مستقیم یا غیرمستقیم در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهند، «صنف تولیدی» نامیده می‌شود.
اصناف خدمات فنی
آن دسته از صنوفی که فعالیت آنها منجر به رفع عیب و نقص یا مرمت و نگهداری کالا می‌گردد یا اشتغال به آن مستلزم داشتن صلاحیت فنی لازم می‌باشد، «صنف خدمات فنی» نامیده می‌شود.
اصناف توزیعی
آن دسته از صنوفی که صرفاً نسبت به عرضه کالا از محل واردات یا تولیدات داخلی اقدام می‌نمایند بدون آن‌که در تولید کالا یا تغییردادن کیفیت آن نقش داشته‌اند، «صنف توزیعی» نامیده می‌شود.
صنوف خدماتی
آن دسته از صنوفی که با فعالیت‌های خود قسمتی از نیازهای جامعه را تأمین نموده و این فعالیت در زمینه تبدیل مواد به فرآورده یا خدمات فنی نباشد، «صنف خدماتی» نامیده می‌شود.
تاریخچه مختصر اصناف
تاریخ اصناف در ایران به دوره سلجوقیان باز می‌گردد، که در این دوره این نظام حرفه‌ای در شهرها به گسترش خود پیش برد. این صنوف از نظر نظامی و اجتماعی برخی شباهت‌ها با صنوف اروپا در قرون وسطی داشتند. تشکیل صنوف در این دوره به دلیل تغییرات در دستگاه‌های حکومتی و وجود پدیده “بیگاری” در اشکال مختلف صورت گرفت. صنعتگران هر یک از رسته‌ها به منظور حمایت از منافع خود اتحاد می‌پذیرفتند و هرکدام از آنها اتحادیه‌های خاص خود را داشتند. گروه‌های حرفه‌ای بدون صنف عموماً بیشتر از همکاران خود که دارای صنفی خاص بودند، زیر فشار حکومتی قرار می‌گرفتند.
در دوره مغول، گروه‌هایی از صنعتگران شهری که دارای اتحادیه‌های صنفی بودند، توانستند استقلال خود را حفظ کرده و مالیات خود را به حکومت مرکزی پرداخت کنند. در این سیاق، یکی از پیش‌کسوتان به عنوان رئیس اتحادیه انتخاب می‌شد.
منشأ اصناف اسلامی به قرن سوم هجری برمی‌گردد، زمانی که تمدن اسلامی در اوج بود و تجارت و شهرنشینی در رونق بود. این اصناف با گیلدها (guild) در اروپای قرون وسطی تفاوت داشتند؛ زیرا هرگز به عنوان یک جزء مستقل قدرت اعمال نظرهای سیاسی و اجتماعی را پیدا نکردند و اختیارات سیاسی رسمی نداشتند. از نظر اقتصادی و نظارت بر امور حرفه‌ای نیز به اندازه گیلدها قدرت نداشتند.
ساختار و تحولات قانونی اتاق اصناف ایران
در طول ده سال اخیر، اجرای «قانون نظام صنفی (۱۳۸۲)» باعث به وجود آمدن مشکلات و نواقصی شد که نیاز به اصلاح و تغییر آن را ایجاب کرد. این اصلاحات به همراه بازخوردهای مسئولین تشکل‌های صنفی و مدیران دولتی منجر به تغییر در ساختار نهادهای مرتبط با صنوف شد. در این مسیر، با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتاق اصناف ایران، لایحه جدید نظام صنفی آماده و به مجلس شورای اسلامی ارسال شد. پس از بررسی و تصویب، در اول مهر ۱۳۹۲ به دولت برای اجرا ابلاغ گردید.
تغییرات مهم در این اصلاحات شامل ایجاد «اتاق اصناف کشور»، «اتاق اصناف استان» و «اتاق اصناف شهر» به جای اتاق اصناف و مجامع امور اصناف استان و شهر است. همچنین، درآمد‌های تشکل‌های صنفی شفاف‌سازی شده و منابع جدیدی برای افزایش درآمد از آموزش عمومی و تخصصی افراد صنفی ایجاد شده است. اما چالش‌برانگیزترین مسئله مربوط به محدودیت زمانی عضویت در هیئت مدیره اتحادیه‌های صنفی است، که تنها برای دو دوره متوالی یا ۴ دوره متناوب مجاز است.
اعضای فعلی هیاترئیسه اتاق اصناف ایران
