کاهش رشد پایه پولی به 41 درصد در مرداد ماه
مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی از کاهش ۱۶ واحد درصدی رشد نقدینگی در دولت سیزدهم نسبت به زمان شروع به کار دولت خبر داد و گفت: «رشد نقدینگی در شهریور ۱۴۰۰ همزمان با آغاز به کار دولت سیزدهم معادل ۴۲.۶ درصد بود که در مرداد ماه امسال به ۲۶.۹ درصد رسید. همچنین، رشد پایه پولی در مرداد ماه به حدود ۴۱ درصد کاهش یافت.»
به گزارش همیار کارآفرین، به نقل از روابط‌عمومی بانک مرکزی، مهدی جعفر مهدی‌زاده، با بیان اینکه در سال جاری هدفگذاری رشد نقدینگی ۲۵ درصد لحاظ شده است گفت: «در ۱۲ ماهه منتهی به مرداد امسال، رشد نقدینگی معادل ۲۶.۹ درصد بود این در حالی است که میزان نرخ رشد نقدینگی در مدت مشابه سال گذشته ۳۸ درصد ثبت شد و به این ترتیب شاهد کاهش ۱۱ واحد درصدی نرخ رشد نقدینگی در این مدت هستیم.»
او با بیان اینکه آثار کاهش نرخ رشد نقدینگی در کاهش تورم را در سالجاری و سال آینده مشاهده خواهد شد تاکید کرد: «همواره آثار کاهش نرخ رشد نقدینگی بر تورم با تاخیر در اقتصاد نمودار می‌شود.»
مدیر کل اقتصادی بانک مرکزی خاطرنشان کرد: «بحث رشد نقدینگی در سال ۱۴۰۱ و سال جاری با رویکرد بانک مرکزی در کنترل رشد ترازنامه بانکها دنبال شده و شرایط به شکل معناداری تغییر کرده است؛ به گونه‌ای که نرخ رشد نقدینگی با ۹ واحد درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ به ۳۱.۱ درصد رسید و با توجه به هدفگذاری ۳۰ درصدی برای نرخ رشد نقدینگی در سال گذشته بخش مهمی از این هدفگذاری محقق و توفیق نسبی حاصل شده است.
او افزود: «در سال جاری، رشد نقدینگی معادل ۲۵ درصد هدفگذاری شده است و تا مرداد ماه سال جاری نرخ رشد نقدینگی نسبت به مدت مشابه در سال ۱۴۰۱ به ۲۶.۹ درصد رسیده است که این نرخ رشد در مدت مشابه سال گذشته تقریبا ۳۸ درصد بود که این امر بیان‌گر کاهش ۱۱ واحد درصدی در رشد نقدینگی در این مدت است.»
مهدی‌زاده با اشاره به مجموعه اقدامات بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی گفت: «بانک مرکزی از سال ۱۳۹۹ رویکرد جدیدی را در قبال کنترل نقدینگی تحت عنوان کنترل رشد ترازنامه بانکها اتخاذ کرد و در این سال بخش عمده اقدامات در زمینه شناسایی و برطرف کردن اشکالات متمرکز بود در سال ۱۴۰۰ نیز تمرکز اصلی بر سمت دارایی ترازنامه بانکها قرار گرفت ولی در سال ۱۴۰۱ نظارت بر سمت بدهی ترازنامه بانکها نیز آغاز شد.»
وی با بیان اینکه شفاف سازی اجرای این سیاست از دیگر رویکردهای بانک مرکزی در زمینه کنترل نرخ رشد نقدینگی بود گفت: «در سال‌های گذشته، رشد ترازنامه بانکها براساس میزان درصد رشد هدفگذاری و تمامی بانکها یکسان دیده می‌شد؛ به طوری که میزان رشد ترازنامه برای بانک‌های تجاری ۲ درصد و برای بانک‌های تخصصی ۲.۵ درصد تعیین می‌شد، اما این رویکرد از سال ۱۴۰۱ تغییر کرد و مقدار رشد ترازنامه بانکها، معیار نظارتی تعیین شد و هر بانک بر حسب شرایط شاخص‌های نظارتی طبقه‌بندی و نسبت‌های رشد سقف ترازنامه بر حسب شرایطی که هر بانک داشت ابلاغ گردید.»
مهدی‌زاده خاطرنشان کرد: «شاخص های نظارتی نسبت کفایت سرمایه، میزان اضافه برداشت و تبعیت بانکها از مقررات بانک مرکزی و به طور کلی ترکیبی از شاخص‌های نظارتی برای تعیین سقف رشد ترازنامه بانکها تعیین شده است که در این میان، نسبت کفایت سرمایه بانکها به عنوان یک متر و معیار تعیین کننده برای رتبه‌بندی بانکها در نظر گرفته شد.»
مدیر کل اقتصادی بانک مرکزی در ادامه با اشاره به برخی مباحث مطرح شده در رسانه‌ها طی روزهای اخیر در زمینه عدم تطبیق کاهش نرخ رشد نقدینگی با رشد پایه پولی گفت: «کسانی که وارد تحلیل مباحث پایه پولی می‌شوند و حتی کسانی که متخصص هستند و با این متغیرها آشنا هستند، باید دقت کنند در متغیرهای پایه پولی و اجزای آن مسائلی وجود دارد که تحلیل آن‌ها باید با اتکای به اطلاعات جانبی انجام شود تا تحلیل‌های دقیق‌تری ارائه شود.»
او افزود: «رشد پایه پولی در پایان فروردین ۱۴۰۲ نسبت به پایان فروردین ۱۴۰۱ معادل ۴۵ درصد اعلام شد که با رشد نقدینگی فاصله معناداری داشت و همین مسئله موجب شد که در فضای رسانه‌ای مطالب نادرستی در رابطه با پایه پولی و کاهش نرخ رشد نقدینگی مطرح شود.»
مهدی‌زاده با بیان اینکه براساس آمارهای مقدماتی پایه پولی در ابتدای فروردین ماه ۴۵ درصد بود و این رقم در مرداد ماه به ۴۱ درصد کاهش یافته، افزود: «در رابطه با وضعیت فروردین امسال باید این نکته را مد نظر داشت که این ماه در ادامه تحولات سال ۱۴۰۱ بوده است.»
او افزود: «در سال گذشته علاوه‌بر مواردی که برای کنترل ترازنامه پیش‌تر بدان اشاره شد، موارد دیگری نیز تغییر کرد و یکی از این تغییرات تغییر نسبت سپرده قانونی بانکها بود، این نسبت که قبلا در دامنه ۱۰ تا ۱۳ درصد تعیین می‌شد سقف آن براساس مصوبه شورای پول و اعتبار تا ۱۵ درصد افزایش یافت.»
مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی، خاطرنشان کرد: «این سیاست برای تکمیل سیاست های کنترل رشد نقدینگی اتخاذ شد و براساس آن، این امکان فراهم شد تا نسبت سپرده قانونی بانک‌هایی که از سقف‌های تعیین شده تخطی داشتند تا ۱۵ درصد افزایش یابد؛ ضمن اینکه سپرده قانونی بانکها نیز در سال ۱۴۰۱ در تکمیل سیاست‌های بانک مرکزی در زمینه رشد نقدینگی مجددا نیم درصد افزایش یافت و به این ترتیب، مجموعه این عوامل باعث شد که نسبت سپرده قانونی موثر بانکها تقریبا یک واحد درصد افزایش داشته باشد، یعنی از ۱۰.۴ درصد در پایان سال ۱۴۰۰، به ۱۱.۴ درصد در پایان سال ۱۴۰۱ افزایش یابد.»
او گفت: «بنابراین عملا اتفاقی که در سال ۱۴۰۱ افتاد و در سال ۱۴۰۲ هم ادامه یافت، متاثر از افزایش نسبت سپرده قانونی بانکها بود. به عبارتی، اگر پایه پولی بررسی شود مشاهده می‌شود که در سمت مصارف پایه پولی که متشکل است از اسکناس مسکوک در جریان و سپرده بانکها نزد بانک مرکزی است و عمدتا به سپرده های قانونی بانکها نزد بانک مرکزی مربوط می شود، با اعمال این سیاست و افزایش نسبت سپرده قانونی بانکها، پایه پولی متاثر شد و این امر به معنی تزریق پول برون‌زا به اقتصاد نیست.»
مهدی زاده خاطرنشان کرد: «این برخلاف رویه دهه‌های گذشته است که پایه پولی از محل رشد برون‌زای خود افزایش پیدا می‌کرد و تغییرات پایه پولی در سال ۱۴۰۱ عمدتاً متاثر از افزایش سپرده قانونی بانکها بود و عملاً پول جدیدی به اقتصاد تزریق نشده است؛ به طوری که از ۴۲.۷ درصد رشد پایه پولی بالای ۳۵ درصد آن به افزایش سپرده قانونی مربوط می‌شد و مابقی ناشی از میل به نقدینه‌خواهی مردم بوده است.»
مدیر کل اقتصادی بانک مرکزی افزود: «با توجه به قرار گرفتن خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی در سمت منابع پایه پولی، همزمان با اتخاذ سیاست دولت مبنی بر افزایش سپرده های دولت نزد بانک مرکزی در قالب طرح حساب واحد خزانه، سپرده دولت نزد بانک مرکزی افزایش یافت و به تبع آن سهم خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی در رشد پایه پولی سال ۱۴۰۱ منفی شد.»
او افزود: «به دلیل برداشت دولت از حساب‌های خود نزد بانک مرکزی در اوایل سال، عملاً خالص سهم منفی بخش مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی کاهش یافت و این کاهش به دلیل برداشت سپرده‌های دولت بود و مولفه‌اصلی در فروردین در شکل‌دهی به تحولات پایه پولی عمدتا برداشت دولت از حساب‌های خود بوده است.»
مهدی‌زاده با بیان اینکه از سال ۱۳۹۹ دوره محاسبه سپرده قانونی بانکها از پایان هفته به ۱۴ روزه تغییر داده‌ایم، گفت: «بانکها در دوره ۱۴ روزه می‌توانند به شکلی سپرده قانونی را تودیع کنند که متوسط آن در طول دوره معادل سپرده قانونی ابلاغی بانک مرکزی باشد، این سیاست با هدف بهبود مدیریت نقدینگی بانکها انجام شد.»
او گفت: «در سال جاری، در اولین مرحله کنترل تودیع سپرده قانونی بانکها عملاً ۱۰ روز از ۱۴ روز دوره زمانی مورد اشاره در سال گذشته بود، با توجه به افزایش قابل توجه نقدینگی وسپرده های بخش غیر دولتی در روزهای پایانی سال قبل سپرده قانونی مربوط به سال جاری منتقل شد؛ به طوری که سهم معنی‌داری از افزایش پایه پولی فروردین ماه سالجاری به این موضوع مربوط بود.»