واردات، آفت صنعت ماست
همیار کارآفرین در گفت‌وگویی با محمد مولانا مدیرعامل شرکت سحاب غنچه و عضو اصلی هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی از زمینه فعالیت‌های این شرکت پرسید و از مشکلات صنعت کشاورزی جویا شد.
برای شروع گفتگو از کسب‌وکار خود و برندتان بگویید و اینکه چه محصولاتی تولید می‌کنید و در حوزه کشاورزی چه نقشی دارید؟
شرکت سحاب غنچه در سال ۱۳۷۴ توسط جناب مهندس مولانا پایه‌گذاری شده است و در زمان خودش یکی از معدود شرکت‌هایی بود که کودهای مایع تولید می‌کرد و از پیشکسوت‌ها و قدیمی‌های این حوزه است. همزمان با گذر زمان و تحولاتی که در عرصه صنعت رخ داده این شرکت هم محصولات خود را تغییر داده و توسعه داده و به‌روز کرده و در حال حاضر با تولید ۱۸۰ محصول مختلف در گروه محصول‌های کود مایع، کودهای کلاته و کودهای پودری، کودهای گرانوله، کودهای کمپست و دامی و همچنین روغن ولک مشغول به فعالیت در عرصه نهادهای کشاورزی هستیم.
با توجه به سابقه شما در عرصه کشاورزی این نمایشگاه را چطور ارزیابی می‌کنید؟ ادعایی شد مبنی بر در روز افتتاحیه که این نمایشگاه بزرگترین نمایشگاه تاریخ ایران در حوزه کشاورزی است. می‌خواهم نظر شما را در مورد این موضوع بدانم و هدف شما از شرکت در این نمایشگاه چیست؟
بر حسب سابقه ۲۷ ۲۸ ساله که مجموعه ما در این حوزه دارد از سال‌های گذشته ما در نمایشگاه‌های مختلف تهران و شهرستان‌ها شرکت می‌کردیم. سال‌های ۷۴ ۷۵ نمایشگاه‌های تبریز و شهرستان‌های مختلف و همچنین نمایشگاه‌های تهران و عضو بعضا ستاد اجرایی نمایشگاه‌ها هم بودیم. نمایشگاهی که در حال حاضر برگزار شده، به درستی بزرگترین نمایشگاهی است که تاکنون برگزار شده. تا به حال نمایشگاهی در این وسعت به لحاظ مساحت، تعداد شرکت‌کننده، تنوع گروه کالا و محصول در کشور نداشتیم و حتی نزدیک به این نمایشگاه هم نداشتیم و با تفاوت بسیار زیادی از نمایشگاه‌های قبل در دوره‌های قبل برگزار شده و قابل رقابت با نمایشگاه‌هایی است که در خارج از کشور از جمله در کشورهای همسایه نظیر نمایشگاه انتالیا ترکیه برگزار می‌شود.
هدف شما از حضور در این نمایشگاه بوده است و چه دستاوردهایی را مدنظر قرار دادید و بنظر شما برگزاری چنین نمایشگاه‌های بزرگی مثل نمایشگاهی که امسال برگزار شده چه تاثیری در کل اکوسیستم کشاورزی ما خواهد داشت؟
همه نمایشگاه‌ها کارکردهایی دارند. از جمله ارتباط تولیدکننده‌ها، مصرف‌کننده‌ها، عرضه‌کننده‌ها می‌توانند از نزدیک با هم ارتباط برقرار کنند و این نمایشگاه مستثنی از این قضیه نیست. مزیت این نمایشگاه در این است که تولیدکننده‌ها دور هم آمدند، عرضه‌کننده‌ها بازدید می‌کنند و مصرف‌کننده‌ها سراغ این نمایشگاه می‌آیند چون مصرف‌کنندگان این حوزه کشاورزان هستند و حضور ندارند ولی فروشگاه‌دارها و تجار به نمایندگی از مصرف‌کننده‌ها، دغدغه‌های آن‌ها را منعکس می‌کند. اگر بخواهم به صورت خاص کارکرد این نمایشگاه را بگویم از منظرهای مختلف یکی این است که تولیدکننده‌ها محصولات و دستاوردهای خود را در یک سال گذشته و سال‌های قبل داشتند عرضه می‌کنند برای خریداران از طرف دیگر خریداران، دلالان، تاجر‌ها و فروشندگان با محصولات جدید آشنا می‌شوند اما یک مزیت پنهان دیگر این نمایشگاه این است که خود شرکت‌های تولیدکننده با هم تعامل بیشتری برقرار می‌کنند، گفتمان می‌کنند، دغدغه‌ها و چالش‌های خود را با هم بیان می‌کنند و همدل‌تر و یکپارچه‌تر، فارغ از رقابتی که در بازار با هم دارند، در این میدان دست‌به‌دست هم می‌دهند تا موانع را برطرف کنند. از طرفی دیگر هر شرکت به صورت مستقل برای تحقیق و توسعه خود هزینه می‌کند و محصولات جدیدی را به بازار عرضه می‌کند.
من اگر می‌بینم امسال در این نمایشگاه یک شرکت محصول جدیدی را به بازار عرضه کرده، من هم دنبال این محصول می‌روم و فرصت را مغتم می‌شمارم اما تفاوت این است که به جای اینکه از صفر بخواهم شروع کنم آن عزیز تولیدکننده تا جایی رفته و من میام ادامه محصول را می‌دهم و دیگری ادامه محصول من را به بازار عرضه می‌کند و این ایده گرفتن و الگو گرفتن از همدیگر باعث می‌شود که در یک مسیر مستمر هم‌افزایی و نوآوری تداوم پیدا کند. از هم ایده می‌گیریم و نواقص یکدیگر را برطرف می‌کنیم. محصولی که امسال برای ما محصول خوبی است سال بعد تولیدکننده دیگری ایرادات آن را برطرف می‌کند و ان محصول بهتر می‌شود و بالعکس. همچنین فضایی است که توزیع‌کنندگان و تجار هم با هم دیگر گفتگو می‌کنند و در مورد کیفیت و قیمت محصولات شرکت‌های مختلف با هم تبادل نظر می‌کنند و از مشورت یکدیگر استفاده می‌کنند و تصمیم‌گیری برای آن‌ها راحت‌تر می‌شود.
به نوآوری اشاره کردید و اینکه با این شبک‌سازی و تعاملاتی که اتفاق می‌افتد شما می‌توانید به ایده‌های نو دست‌یابی داشته باشید. یکی از مسائلی که در حوزه نوآوری هم مطرح است و هم در بخش سنتی تبدیل به تهدید شده است مشکلاتی است که مربوط به حوزه واردات می شود. یعنی ما تولیداتی در داخل کشور داریم، توانمند هستیم در این حوزه ولی متاسفانه از مبادی دیگری اقدام به واردات می‌شود. نظر شما در این باره چیست؟ عمده گرفتاری حوزه شما و کسب‌وکار شما چیست؟
به درستی اشاره کردید علیرغم همه تلاش‌ها و زحمت‌هایی که کشیده شده، متاسفانه واردات آفتی برای این صنعت است. در بسیاری از بخش‌های اقتصادی در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم که با محدود کردن وارداتی که آن کالاها در داخل کشور تولید می‌شود شاهد شکوفایی و ایجاد انگیزه برای نوآوری بیشتر هستیم. طبیعتا بی‌رقیب بودن باعث می‌شود که نوآوری نداشته باشیم و رقابت است که باعث نوآوری می‌شود اما این رقابت باید عادلانه باشد. اگر رقابت عادلانه نباشد برعکس می‌تواند نوآوری را هم در نطفه خفه کند. واردات تا جایی می‌تواند باعث نوآوری و خلاقیت باشد که در یک شرایط عادلانه صورت بپذیرد. در شرایطی که ما شاهد هستیم امتیازات خاصی به کالاهای وارداتی تعلق می‌گیرد، قطعا انگیزه‌ها برای نوآوری کمتر می‌شود. در ۱۰ سال گذشته بیشتر تجار ما تمایل به واردات داشتند. تولیدکننده‌ها وقتی بازدید می‌کرند از نمایشگاه خارج از کشور، فاصله زیادی بین محصولات خودشان و محصولات خارجی می‌دیدند ولی حالا به واسطه تلاش و سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده، در این صنعت دانش فنی بومی شده است. یعنی هم دانش فرمولاسیون هم دانش بسته‌بندی و هم دانش تولید و تجیهزات تولیدی. امروز وقتی ما از نمایشگاه خارج از کشور بازدید می‌کنیم به عنوان فعال این صنعت، نه تنها احساس ضعف نمی‌کنیم بلکه احساس قدرت هم می‌کنیم.
ما امروز به این توانمندی رسیدیم که بسیاری از محصولات را می‌توانیم صادر کنیم. اما موانعی داریم و یکی از مهم‌ترین این موانع، واردات است. واردات چندین خطر برای کشور ما دارد. یکی از آن‌ها این است که در سایه امتیازاتی که کشورهای واردکننده، در سایه تفاوت ارز نیمایی با ارز آزاد دارد کالاهای آن‌ها ارزان‌تر از رقابت در داخل درمی‌آید. مسئله دیگری که وجود دارد این است که بحث امنیت غذایی در کالاهای وارداتی وجود دارد. مقام رهبری فرمودند ما در یک جنگ با کشورها قرار داریم. کدام آدم عاقلی وقتی که در جنگ است غذای خود را از آن کشور می‌گیرد. کود غذای کشور ما می‌شود و در واقع برخی از مسئولان ما کوتاهی می‌کنند. یک تعدا از کشورها با ما در حال جنگ هستند ولی ما داریم کود خود را ازآن‌ها می‌گیریم معلوم نیست در این کودها چه چیزی است و چه اتفاقاتی در آینده ممکن است بیفتد و چه تاثیراتی ممکن است داشته باشد. جنگ‌های بیولوژیکی ممکن است اتفاق بیفتد. مخاطره دیگری که دارد وقتی که بعضی از کودها ۲ قلم ۳ قلم وارد کشور می‌شود این تصور را دارند که امکان ورود کالا به کشور است هر کسی که توانمندی تولید در کشور را ندارد و نمی‌تواند مجوزهای قانونی را کسب کند و استانداردهای لازم را ندارد محصول خود را به اسم وارداتی به بازار عرضه می‌کند و رصد و کنترل ان طبیعتا سخت‌تر از کالایی است که در داخل تولید می‌شود لذا متاسفانه بر خلاف تصوری که کالاهای وارداتی با کیفیت هستند شاهد یک سری از کالاهای شبه وارداتی هستیم که اتفاقا بسیار بی‌کیفیت هستند و این آفت همان آزاد بودن وارد کردن این کالاست.
از طرف دیگر به صادرات لطمه می‌زند و اجازه صادر کردن کودهای کشاورزی وجود ندارد دلیل آن این است که دولتمردان و مسئولین می‌گویند که ما این کودها را وارد می‌کنیم و به آن‌ها ارز نیمایی می‌دهیم (ارز نیمایی به نوعی سوبسیت هست که داده می‌شود. بین ۲۰ تا ۳۰درصد سوبسیت تفاوت بین ارز نیمایی و ارز آزاد است) کود وارد کشور کنیم و اگر بخواهید همین را شما صادر کنید در واقع انگار همان کالا را اوردید سوبسیت استفاده کردید و حالا دارید صادر می‌کنید. اگر جلوی واردات این کالا گرفته شود نه تنها خروج ارز از کشور نداریم بلکه به لحاظ منطقی مانعی هم برای صادرات نداریم. یعنی واردات نه تنها بازار داخل را خراب می‌کند بازار صادراتی ما هم خراب می‌کند.
مسئله‌ای که برای حوزه شما وجود دارد این است که آیا کشور توان پاسخگویی به نیاز داخلی را خواهد داشت؟
بله خداروشکر ما در کشور به لحاظ ظرفیت و دانش هیچ مشکلی نداریم و ما علاوه بر اینکه می‌توانیم نیازهای داخلی را حل کنیم نیاز کشورهای همسایه هم می‌توانیم برطرف کنیم که ۵۰۰میلیون جمعیت ساکن است که حدود ۶ ۷ برابر جمعیت داخل کشور است که اینها نیاز به کود دارند که یک فرصت برای ماست که ان‌ها دانش فنی تولید کود ندارند به غیر از کشور ترکیه. این فرصت خوبی برای ما ایجاد می‌کند و ان‌ها دوست دارند که کود را از طریق ما تامین کنند کشوری مثل افغانستان و پاکستان به لحاظ مذهب و زبان کشور ایران را به چین و هند و ترکیه ترجیح می‌دهند. اما این بحث‌ها مانع از استفاده از این فرصت می‌شود.
آنچه که من از حرف‌های شما فهمیدم این است که تولید داخلی توان پاسخگویی به نیاز داخلی را دارد و حتی می‌تواند در بحث صادرات هم از ظرفیت خودش استفاده کند. اما ما متوجه شدیم که واردات در این حوزه هم بسیار زیاد است.
بنظر شما چطور می‌توان صدای این صنعت را به گوش دولتمردان رساند و این نمایشگاه‌ها چگونه می‌تواند به شما در این زمینه کمک کند؟
همانطور که شما به درستی به این نکته اشاره کردید یکی از موثرترین روش‌ها نمایشگاه‌ها هستند. به واسطه نمایشگاهی که با این ابهت برگزار شد جناب وزیر برای اولین‌بار از نمایشگاه بازدید کردند. در سنوات گذشته معاونین وزیر مدیرکل وزیر بازدید می‌کردند اما امسال جناب آقای ساداتی‌نژاد، دکتر عسگری (رییس کمیسیون کشاورزی مجلس) تشریف آوردند و توانمندی‌ها را دیدند ما در روز افتتاحیه بنده شخصا از آقای ساداتی‌نژاد درخواست کردم جلسه‌ای داشته باشیم که در ان بتوانیم چالش‌ها را برطرف کنیم. امروز صبح زمانی تخصیص پیدا کرد به انجمن تولیدکنندگان، رییس انجمن تولیدکنندگان و دبیر انجمن در دفتر ایشان حاضر شدند و مشکلات به استحضارشان رسید و این جلسه و فرصتی که ایجاد شد در سایه این نمایشگاه بود که ایجاد شد. انشالله کشت‌گاه‌ها و حمایت‌ها تداوم داشته باشد ولی ما خواشهمندیم فارغ از این نمایشگاه، این جلسات به صورت مستمر و دوره‌ای با وزیر محترم و با کمیسیون کشاورزی برگزار شود و به ما راحت‌تر از این وقت بدهند تا بتوانیم دغدغه‌ها و مشکلاتمان را منعکس کنیم.
به عنوان جمع‌بندی اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
بنده به نمایندگی از انجمن تولدیکنندگان، هم‌رزم‌های خود، خواهش می‌کنم تمام مس ئولین جلوی واردات کالاهایی که در داخل امکان تولید آن وجود دارد بگیرند. این همه چیز کشور را تهدید می کند و تهدید بسیار جدی است و این خودکار و مداد نیست کود است و این کود قرار است در گندم برود و گندم آرد شود نان شود و غذای مردم شود و حال حاضر و نسل‌های آینده کشور وابسته به این مسئله است.