کارآفرینی فرهنگی، الزام توسعه پایدار

صنعت مد یکی از پویا‌ترین و متنوع‌ترین صنایع جهان است که تنوع مشاغل در آن بسیار مشهود است و فرصت های بیشماری برای کارآفرینی و اشتغالزایی وجود دارد. بخش های عمده آن شامل تولید انواع لباس، زیورآلات، کیف و کفش، اکسسوری و .. و ارتباط مستقیمی با حوزه بیوتی، معماری و تبلیغات دارد. رویدادها، مجلات مد و رسانه ها نقش اساسی در توسعه آن ایفا می‌کند. این صنعت نه‌تنها به عنوان یک صنعت اقتصادی بلکه به عنوان یک عامل فرهنگی نیز مورد توجه قرار دارد.

کشور ایران با قدمت و فرهنگی که دارد به هر موضوعی از منظر خود می نگرد و آن موضوع را به شیوه خود می پذیرد و یا می پروراند. جامعه و طراحان هم همین بازخورد را نسبت به مد دارند و آنرا در فرهنگ بومی خود حل کردند و دستاوردهای فعلی مد در ایران آمیخته با فرهنگ و هنر بومی است. این نوع ارتباط و عملکرد می تواند در دراز مدت ضمن معرفی فرهنگ و هنر ایرانی در ترویج هویت و توسعه اقتصاد بسیار موثر باشد. در این بین برای حمایت از هنرمندان و ایجاد ثبات در مشاغل آنها نگرش کارآفرینی فرهنگی می تواند اهرام مناسبی برای توسعه پایدار باشد. در سایر کشورهای دیگر(مثل هند) که تنوع و قدمت فرهنگی در آن وجود دارد انتخاب سبک کارآفرینی فرهنگی تاثیر بسیار زیادی بر صادرات و خلق بازارهای جدید داشته است.

کارآفرینی فرهنگی یکی از ابزارهای مهم توسعه صنایع خلاق به شمار می آید. اشتغالزایی ، حفظ هویت فرهنگی ، استفاده از پتانسیل های بومی، استفاده بهینه از منابع، تولید و صادرات و خلق ارزش افزوده از دستاوردهای مطلوب کارآفرینی فرهنگی است. در کارآفرینی فرهنگی توسعه منابع انسانی جایگزین راهبرد کالا محور شده است. توجه به کارآفرینی فرهنگی نیاز امروز جامعه و الزام رشد کسب و کارهای هنری و بومی کشور در آینده است.همیار کارآفرین از این منظر با خاتون شهبازی فعال کارآفرینی فرهنگی، دبیر جشنواره مد سی پال و بنیانگذار فروشگاه آنلاین سی پال استور، در خصوص کارآفرینی فرهنگی در حوزه مد و پوشاک گفتگو کرده است.

خانم شهبازی، فعالیت های شما دقیقا در چه حوزه ای هست؟

مادرم بیش از 35 سال در مد بعنوان محقق، طراح و مدرس فعال هستند. بخش عمده ای از فعالیتهای ایشان به بررسی لباس اقوام ایرانی و الهام از این منابع برای طراحی کالکشن های جدید است. هویت و فرهنگ ایرانی از نظر ایشان منبع بسیار خوبی برای خلاقیت و نوآوری است. من هم سالها بعنوان مدیراجرایی در حوزه های متفاوت فعالیت داشته ام. ما بعنوان یک موسسه فرهنگی این دغدغه را داشتیم که چگونه می توان با محوریت فرهنگ ایرانی ضمن ایجاد هم افزایی فرصت های کارآفرینی و اشتغالزایی را ایجاد کرد. تحقیق و بررسی شرایط موجود جامعه و نیازهای فعالان جوان مد و لباس زمینه برگزاری اولین جشنواره تخصصی مد و پوشاک ایران را فراهم کرد و “سی پال” حاصل اندیشه ای برای هم افزایی و توسعه خانواده مد و پوشاک است. برگزاری کارگاه های آموزشی و مشاوره توسعه کسب و کار از دیگر فعالیت های ماست و اخیرا فروشگاه آنلاین سی پال استور در قالب یک استارتاپ هم راه اندازی شده که پلتفرم تخصصی برای فروش تولیدات طراحان مد و لباس کشور است.

چه بخشی از فعالیت های شما به کارآفرینی فرهنگی مرتبط است؟

کارآفرینی فرهنگی بعنوان یک سبک کاری، تمرکز بر هنر و فرهنگ بومی و تجاری سازی آن دارد. حفظ هویت فرهنگی، به روزرسانی آن به نسبت نیاز جامعه و ترویج آن از اهداف مهم این رویکرد است. جشنواره سی پال با هدف شناسایی طراحان خلاق سرتاسر کشور و کشف استعداد و توانمندی آنها با محوریت آموزش، توسعه ، بازاریابی ، برندسازی و فروش تولیدات طراحان برگزار شد. کارآفرینی فرهنگی تلاقی اقتصاد و فرهنگ است جایی که دریافت کالاها و خدمات مادی با نیازها و خواسته های ژرف‌تر انسان‌ها و هویت فرهنگی تلفیق می شود و خلق ارزش می کند.
بیش از 2هزار طراح در این جشنواره شرکت کردند و آثار آنها مورد بررسی داوران و اساتید قرار گرفت. برگزاری کارگاه های آموزشی تخصصی با هدف ارتقا طراحان و درک بازار کاری، تاثیرات بسیار مطلوبی داشت. هویت، خلاقیت و دیزاین سه رکن اصلی سی پال است که آثار بر مبنای آن داوری می شود. بیش از 11 هزار و پانصد اثر به جشنواره سی پال رسید که مهمترین مشخصه آن ، خلاقیت در طراحی و المان هایی بود که با فرهنگ ، هویت و جغرافیا آنها همسو بود چرا که طراح از فرهنگ بومی خود برای طراحی الهام گرفته بود. مثلا آثار طراحان سیستان و بلوچستان، اصفهان، شیراز، یزد، کرمان ، گرگان، خراسان و … رنگ و بوی فرهنگ همان منطقه را داشتند.

تعریف شما از کارآفرینی فرهنگی چیست؟

در واقع کارآفرینی فرهنگی در مورد خلق ارزش در حوزه فرهنگ، هنر و هویت یک جامعه است که دستاوردهای فرهنگی و مادی آن باعث ایجاد توسعه پایدار بومی می شود. کارآفرینان فرهنگی کسانی هستند که ضمن دغدغه های فرهنگی تلاش می کنند خلاقانه با بررسی چالش ها و فرصت های موجود خلق ارزش مادی و معنوی کنند. فرهنگ و اقتصاد رابطه ای پویا دارند الگوی توسعه‌ی واحدی برای همه‌ی شرایط وجود ندارد و هر فرهنگی راهکارهای متفاوت خود را دارد. خلق ارزش های جدید و خلاقیت در ارائه مدل های کسب و کارهای فرهنگی و بومی می تواند در اشتغالزایی و توسعه جوامع بومی بسیار موثر باشد.

بومی سازی، مزیت اصلی کارآفرینی فرهنگی در ایران

با توجه به اینکه کشور ما دارای خرده فرهنگ های بی شمار است و پتانسیل های متفاوتی که بواسطه تنوع اقلیم و فرهنگ گرد هم آمدند یکی از دلایل مهم توجه و توسعه کارآفرینی فرهنگی است. تجسم کنید محصولات فرهنگی شمال و جنوب ایران ، شرق و غرب آن چقدر با هم متفاوت هستند و هریک دارای سرچشمه و هویت متمایزی هستند. این تنوع فرصت بسیار استثنایی برای جذب مخاطبان بیشمار و توسعه کسب و کار است. در نهایت می‌توان گفت که کارآفرینی فرهنگی، تنها یک شغل یا کسب و کار نیست، بلکه یک سبک تفکر یا یک فرهنگ و سبک زندگی است که تلاش دارد ضمن حفظ هویت فرهنگی جامعه مشاغل بومی را پویا و زنده نگه دارد.
شناخت محیط، آگاهی از شرایط اجتماعی و اقتصادی ، درک رفتار مصرف کننده و جریان بازار و خلاقیت نقش بسیار مهمی در توسعه کارآفرینی فرهنگی دارند.

آیا یک الگوی مشخص در کارآفرینی فرهنگی را برای همه جوامع می توان استفاده کرد؟

البته که نه. هر جامعه ای به فراخور هویت و مقتضیات ارزش های فرهنگی و هنری ، اجتماعی ، جغرافیایی خود دستاوردهای متفاوت و متمایز دارد پس یک مدل کسب و کار نمی تواند برای همه جوامع پویا و تاثیرگذار باشد. اصطلاح تناسب ظرف و مظروف در پیشبرد و توسعه جوامع بومی و کارآفرینی فرهنگی بسیار اهمیت دارد.

پلتفرم سی پال استور چطور تاسیس شد ؟

بعد از برگزاری جشنواره سی پال و ارتباط مستقیم با طراحان شهرهای متفاوت، متوجه چالشی در ارائه محصولات و فروش آنها شدیم. عموما فعالیت طراحان برای فروش متمرکز در پلتفرم ها و فروشگاه های آنلاین نبود و بطور فردی اقدام می کردند و از طرفی هم پلتفرم های اختصاصی بسیار محدود و کم هستند و عموما با کالاهای معیشتی و یا کالاهای الکترونیک تلفیق شده اند که برای طراحان مد این نوع از پلتفرم ها مناسب نیستند. با در نظر گرفتن این چالش پلتفرم “سی پال استور” در قالب یک استارتاپ شکل گرفت که فرصتی برای فروش تخصصی تولیدات طراحان مد و پوشاک کشور فراهم می کندو ویژگی اصلی این پلتفرم حفظ هویت طراح و امکان ارتباط مستقیم با مشتری است.
در سی پال استور طراحان خلاق و متعددی از سرتاسر ایران محصولاتشان را ارائه می کنند یکی از مزیت های اصلی سی پال استور برای طراحان تاسیس غرفه اختصاصی با نام خود طراح است که می تواند بطور مستقیم با مشتری در ارتباط باشد. عموما محصولات سی پال استور کالاهای خاص و متفاوتی هستند که برای افراد با سلیقه متفاوت طراحی شدند.
سی پال استور با شعار”متفاوت بودن را تجربه کن” الویت خود را بر خلاقیت در طراحی قرارداده است. حضور و ثبت غرفه در سی پال استور آثار طراحان از نظر خلاقیت و کیفیت تولید مورد بررسی قرار می گیرد.
در سی پال استور داستان محصولات را با مشتریان درمیان می گذاریم که نقش و نگار و طرح آنها از کجا نشات گرفته. عموما داستان محصولات به اندازه خود محصول برای مشتریان جذاب است. همه طراحان خلاق مد سرتاسر کشور می توانند در سی پال استور غرفه اختصاصی داشته باشند و از فرصتهای فروش ، بازاریابی و تبلیغات استفاده کنند.

آینده این حوزه را در کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟

آینده کسب و کارهای کوچک مد و لباس که عموما تولیدکننده محصولات دستدوز و طراحی شده خلاقانه هستند، بسیار منوط به ایجاد بسترهایی برای آموزش تخصصی، پرورش خلاقیت، بازاریابی، بازارسازی، برندسازی و سایر زیرساخت ها است. حتی تمرکز بر مدل های کارآفرینی فرهنگی و هم افزایی جمعی می تواند موثر باشد. شاید یکی از عمده ترین چالش های طراحان مد عدم شناسایی نیاز بازار و عدم وجود کانال های بازاریابی و توزیع باشد. هرچند رسانه های اجتماعی، هوش مصنوعی و وب 3 فرصت های بیشماری را برای صنعت مد فراهم می کند اما در عین حال چالش های جدیدی بر سر راه طراحان است که نیازمند آگاهی آنها از فضای بازار کار است.

بنظرم برای طراحان مد ایرانی در آینده فرصت های درخشانی ایجاد خواهد شد. نسل جدید طراحان بسیار خلاق هستند و از هر فرصتی برای معرفی محصولاتشان استفاده می کنند. ابزارهای متعدد فضای کاری امروز پویایی زیادی به کار آنها اضافه کرده و بزودی شاهد آثارشان در عرصه های بین المللی هستیم. هر چند برای رسیدن به این جایگاه باید با تلاش و پشتکار بسیار بیاموزند و مستمر فعالیت کنند.

به عنوان سخن پایانی نکته‌ای هست که بخواهید اضافه کنید؟

غنای فرهنگ ایرانی آبشخور خلاقیت بیشمار است و طی قرن‌ها همواره توانستیم از منظر متفاوت به فرهنگ و هنر بنگریم و آثار جاودان بجا مانده حاصل این تلاش بی وقفه است.
امروز توسعه فرهنگ و هویت هنری ما منوط به همگرایی با بینش متفاوت است. کارآفرینی فرهنگی با توجه به شاخصه هایی هویتی، بومی گرایی و تمرکز بر اقتصاد پایدار می تواند الگوی خوبی برای رشد جمعی باشد. ما در حد توان و امکانات خود تلاش کردیم ، موثر باشیم امیدواریم در آینده بتوانیم طراحان خلاق سرتاسر کشور را از این الگوی توسعه دهنده آگاه و سهیم کنیم.

سوره پوراشرف |  خبرنگار همیار کارآفرین