به بیمارستان مجازی بقراط می‌اندیشم
وقتی بیماری از راه می‌رسد، نگرانی از شلوغی بیمارستان‌ها و مطب پزشکان، درد تازه‌ای را به دردهایمان اضافه می‌کند. دردسر نوبت‌‌گیری از یک طرف و حجم پرونده‌های کاغذی که باید با خودمان حمل کنیم از طرف دیگر باعث سردرگمی و نگرانی‌مان می‌شود؛ تا جایی که گاهی وقت‌ها تصمیم می‌گیریم قید درمان را بزنیم. پزشکان نیز دغدغه‌ها و مشکلات خاص خود را دارند؛ یکپارچه نبودن پرونده‌های بیماران و کمبود فضا برای نگهداری از پرونده‌های کاغذی یکی از بزرگترین چالشهای آن‌هاست که با توسعه فناوری‌های حوزه سلامت، بخشی از این مشکلات برطرف شده است.
با گسترش سلامت دیجیتال و توسعه فناوری‌ها در این حوزه، چالشهای بی‌شمار و دغدغه‌های فراوان بیماران و خانواده‌های آن‌ها تا حدودی کاهش یافته و فرآیندهای درمانی سریع‌تر شده‌اند. یکی از استارتاپ‌های فعال در این زمینه که در چند سال اخیر توانسته از بازیگران اصلی صنعت سلامت دیجیتال شود، بقراط است.
استارتاپ سلامت دیجیتال بقراط، خدمات گوناگونی را در حوزه نوبت‌دهی آنلاین و مدیریت مطب به کاربران خود ارائه می‌کند. برای آن‌که بیشتر با این استارتاپ و خدمات آن آشنا شویم، با مدیرعامل این مجموعه گفت‌وگو کردیم. قصه شکل‌گیری و رشد «بقراط» از ابتدا تا لحظه انتشار این متن را از زبان مهرشاد تیموری، مدیرعامل بقراط می‌خوانید.
ایده راه‌اندازی بقراط از کجا آمد و چه شد که به حوزه سلامت دیجیتال وارد شدید؟
من و رضا دفاعی، هم‌دانشگاهی بودیم اما در رشته‌های مختلفی درس می‌خواندیم. رشته تحصیلی من ریاضی‌محض بود و رضا، علوم کامپیوتر می‌خواند. به واسطه پروژه‌های دانشگاهی که در زمینه برنامه‌نویسی می‌گرفتیم، با هم همکار شدیم و پس از تجربه موفق این پروژه‌ها، سال ۱۳۹۲شرکت‌مان را ثبت کردیم. بیشتر پروژه‌هایی که آن زمان انجام می‌دادیم، نرم‌افزارهای تحت‌وب بود تا این‌که در سال ۱۳۹۴، بیمارستان میلاد پیشنهاد طراحی نسخه دوم نرم‌افزار اطلاعات بیمارستانی که به اختصار به آن HIS می‌گویند را به ما محول کرد. این نرم‌افزار جامع که برای مدیریت بیمارستان است، بخش‌های مختلفی را پوشش می‌داد و باعث شد ما قدم بزرگی را در حوزه سلامت دیجیتال برداریم.
کمی بعد از راه‌اندازی این سیستم، ما سایت بیمارستان میلاد و سرویس نوبت‌دهی‌اش را طراحی کردیم. پس از راه‌اندازی سرویس نوبت‌دهی بیمارستان میلاد، معاون وقت درمان این بیمارستان، پروژه طراحی مدیریت مطب را به ما پیشنهاد کرد و ما برای راه‌اندازی این نرم‌افزار، به دنبال یک نرم‌افزار مدیریت مطب جامع بودیم. متاسفانه نتوانستیم نسخه مناسبی را در این زمینه پیدا کنیم. در نتیجه، خودمان دست به کار شدیم و پس از تحقیقات میدانی و بررسی دغدغه‌های بیماران و پزشکان در فرآیندهای مدیریت مطب، بالاخره کار را شروع کردیم و توانستیم به تدریج پرونده‌های کاغذی را حذف و به‌جای آن، پرونده‌های پزشکی دیجیتال را جایگزین کنیم.
آن وقت‌ها به تجاری کردن نرم‌افزار مدیریت مطب فکر نمی‌کردیم، اما اواخر سال ۱۳۹۵ احساس کردیم که این ایده می‌تواند تجاری‌سازی شود. بالاخره در سال ۱۳۹۶، دامین بقراط را خریداری کردیم و ایده‌مان را توسعه دادیم.
چه شد که اسم استارتاپ خود را «بقراط» گذاشتید؟
من زیاد فیلم نگاه می‌کنم و یکی از فیلم‌های جذابی که در زمینه راه‌اندازی کسب‌وکار وجود دارد، The Founder یا بنیان‌گذار است. در پایان این فیلم، یک دیالوگ جالبی وجود دارد که در آن، برادران مک به فردی که کسب‌وکار آن‌ها را تصاحب کرده بود، گفتند: «حالا که رمز و راز کسب‌وکار ما را میدانی، چرا رستورانی برای خودت تاسیس نمی‌کنی» و آن فرد گفت: «مک‌دونالد یک اسم خاص است و اسم‌های مشابه‌ای مانند کینگ برگر و… جای آن را نمی‌گیرد.» با توجه به این دیالوگ، تصمیم گرفتیم نام کسب‌وکارمان را «بقراط» بگذاریم. بقراط یک اسم خاص است و چه اسمی بهتر از نام پدر علم پزشکی که سوگندنامه معروفی هم دارد که پزشکان پیش از فارغ‌التحصیلی باید بخوانند. در نتیجه، برخلاف دیگر استارتاپ‌ها به سمت اسم‌های ترکیبی نرفتیم. البته، ما خوش‌شانس بودیم که دامنه بقراط موجود بود و توانستیم با خریداری دامنه کارها را سریع‌تر پیش ببریم.
در ابتدای مسیر چه تعداد مشتری داشتید؟
سال ۱۳۹۶، ما با چهار پزشک همکاری کردیم که هر کدام از آن‌ها تخصص‌های متفاوتی را داشتند. بعد از همکاری با این چهار پزشک، از سال ۱۳۹۷ تیم فروش بقراط را تشکیل دادیم و کار را با نفرات کمی شروع کردیم.
یادتان هست تخصص این پزشکان چه بود؟
بله، از آن‌جا که همه این پزشکان هنوز هم از سرویسهای بقراط استفاده می‌کنند، تخصص‌های آن‌ها را به یاد دارم. تخصص این چهار پزشک، طب‌سنتی، چشم پزشک، ارتوپد، زیبایی و تغذیه بود.
در راه توسعه بقراط با چه چالش‌هایی مواجه شده‌اید؟
در ابتدای مسیر توسعه بقراط، نیروی کار کمی داشتیم و پزشکان هم نسبت به کار ما بی‌اعتماد بودند، چون عادت کرده بودند با توسعه‌دهندگانی کار کنند که برنامه‌های مدیریت مطب را به‌صورت سی‌دی به آن‌ها می‌دادند و به‌طور کلی با فضای ابری کاملاً بیگانه بودند. فرهنگ سلامت دیجیتال در بین پزشکان جا نیفتاده بود و پزشکان ترجیح می‌دادند از نرم‌افزارهای مدیریت مطب آماده استفاده کنند. در حالی که این نرم‌افزارها مشکلات خاص خودشان را داشتند. ما تا پیش از کرونا تمام تلاشمان را کردیم تا اعتماد پزشکان را جلب کنیم و آن‌ها را نسبت به سلامت دیجیتال آگاه کنیم.
توجه به سلامت دیجیتال پس از کرونا در تمام جهان گسترش یافت و ایران هم از این قاعده مستثنی نبود. با این حال، کووید ۱۹ در کنار نکات مثبتی مانند فرهنگ‌سازی در زمینه استفاده از پلتفرم‌های آنلاین و توسعه ابزارهای سلامت دیجیتال، اثرات منفی خاص خودش را نیز داشت.
کرونا چه تاثیری روی کسب‌وکار شما داشت؟
کرونا منجر به تعطیلی اکثر مطب‌ها شد و همه ناامید شده بودند. وقتی با پزشکان تماس می‌گرفتیم تا درباره سامانه بقراط با آن‌ها صحبت کنیم، همه‌ی آن‌ها نسبت به آینده اظهار ناامیدی می‌کردند. هر کدام‌شان به نوعی می‌گفتند که در زمانه‌ای که مرگ سایه انداخته، چرا باید از سامانه‌های مدیریت مطب استفاده کنیم. کرونا باعث شد ایده راه‌اندازی بخش مشاوره آنلاین را عملی کنیم.
به صورت موازی، مشاوره آنلاین را شروع کردیم. این بخش که در مدت کوتاهی آن را راه‌اندازی کردیم، پزشکان را ترغیب کرد تا کارهایش را با استفاده از نرم‌افزار آنلاین مدیریت مطب و مشاوره غیرحضوری انجام دهند. در دوران کرونا، بسیاری از پزشکان با مشکل درآمدزایی مواجه شده بودند که سرویس مشاور آنلاین به آن‌ها کمک کرد تا هزینه‌هایشان را در منزل به دست آورد.
آیا جذب سرمایه انجام داده‌اید؟
بقراط تا به حال جذب سرمایه انجام نداده است و به‌صورت بوت‌استرپ کار می‌کند.
به جذب سرمایه برای بقراط فکر می‌کنید؟
ما برای بقراط به جذب سرمایه فکر می‌کنیم، اما هنوز صندوق سرمایه‌گذاری‌ای که با شرایط ما همخوانی داشته باشد را پیدا نکرده‌ایم. خط قرمز ما در پیدا کردن سرمایه‌گذار این است که محدودیتی برای بلندپروازی‌هایمان ایجاد نکنند.
مزیت رقابتی بقراط نسبت به دیگر رقبا چیست؟
بقراط، کامل‌ترین نرم‌افزار مدیریت مطب در کشور است که به صورت یکپارچه کار می‌کند. تمام فرآیندهای مدیریت مطب در این پلتفرم بررسی شده است و ما به توسعه آن و تبدیل شدن به یک بیمارستان مجازی فکر کرده‌ایم. از آن‌جا که تجربه راه‌اندازی سیستم مدیریت بیمارستان را داشته‌ایم، از همان اول بلند بلند فکر کردیم و نگاهمان به بقراط کوچک نبود.
یکی از خدماتی که بقراط به کاربران خود می‌دهد، نسخه الکترونیک است. در این خصوص چالشی داشته‌اید؟
پس از کرونا، پزشکان مجبور شدند از نسخه الکترونیک استفاده کنند و هیچ پیش‌زمینه‌ای برای این کار نداشتند. ما از سال ۹۶ برای رشد فرهنگ سلامت دیجیتال تلاش کرده‌ایم، اما هنوز نتوانستیم آن‌طور که می‌خواهیم، ایده‌هایمان را عملی کنیم. اتفاقا ما در بخش نسخه الکترونیک، چالشهای متعددی داریم. متاسفانه سیستم‌های نسخه الکترونیک به صورت غیراصولی ساخته شده‌اند و یکپارچه نیستند. مدل‌های بیمه سلامت و تامین اجتماعی متفاوت هستند و کدهای دارویی این نسخه‌ها هم با یکدیگر فرق دارند که پلتفرم‌های خصوصی را دچار مشکل کرده‌اند. متاسفانه پزشکان خطاهای ایجاد شده در این سامانه‌ها و قطع و وصلی آن ها را به پلتفرم‌ها ربط می‌دهند. قطع و وصل شدن برق و اینترنت هم مزید بر علت شده تا اعتماد به پلتفرم‌ها از بین برود. به نظر من پلتفرم‌های خصوصی باعث تغییرات فرهنگی در بخش سلامت دیجیتال شده‌اند و چالش‌هایی چون قطعی برق، اینترنت و بی‌نظمی‌های سیستمی اعتبار آن‌ها را خدشه‌دار می‌کند.
فرهنگ استفاده از پلتفرم‌های سلامت دیجیتال را چطور ارزیابی می‌کنید؟
فرهنگ استفاده از سامانه‌های سلامت دیجیتال جای کار زیادی دارد. آمارها نشان می‌دهد که نه فقط بیماران، بلکه جامعه پزشکی هم نگاهی سنتی به صنعت سلامت دارد. براساس آمارها، فقط ۳٪ بازار از پلتفرم‌های نوبت‌دهی استفاده می‌کنند.
کاربران هم هنوز به سامانه‌ها و پلتفرم‌ها اعتماد ندارند، برای همین است که نوبت‌دهی منشی همچنان بیشترین نوع نوبت‌دهی در بقراط است؛ چون خیال بیمار راحت نیست. به نظر من سلامت دیجیتال بازار بکری است و با رشد فناوری می‌توان خدمات متنوع‌تری را به کاربران ارائه کرد. رسالت ما در بقراط، آگاهی‌بخشی و بهینه‌سازی فرهنگ سلامت دیجیتال است که از ابتدای کارمان به این موضوع توجه کرده‌ایم. امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک، نگاه‌های تیره و بی‌اعتمادی به این بازار را از بین ببریم.
آینده صنعت سلامت دیجیتال را چطور می‌بینید؟
نسبت به آینده صنعت سلامت، خیلی خوش‌بین هستم ولی مانند خیلی از فعالان اکوسیستم استارتاپی ایران، بی‌انگیزه و ناامید شده‌ام. می‌گویم نسبت به آینده خوش‌بین‌ام، چون به ایده بیمارستان مجازی بقراط فکر می‌کنم و برای اجرایی کردن آن باید نگاهی مثبت داشته باشم. به نظر من، اتفاقات جذابی در این حوزه قرار است بیفتد، ولی به دلیل چالشهای موجودی مانند کندی اینترنت، هزینه‌های بالا و …بی‌انگیزه شده‌ام.
تا به حال در نمایشگاه‌های خارجی مانند جیتکس شرکت‌کرده‌اید؟ کیفیت کسب‌وکارهای حاضر در حوزه صنعت سلامت دیجیتال در این نمایشگاه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
چند سال است که در نمایشگاه جیتکس شرکت می‌کنیم. حوزه سلامت دیجیتال یکی از حوزه‌هایی است که جای کار زیادی دارد. سال اولی که در جیتکس شرکت کردیم، نسبت به کاری که انجام می‌دادیم، احساس رضایت و امیدواری داشتیم اما سال‌های بعدی که به این نمایشگاه رفتیم، متوجه شدیم که رقبای خالی به سرعت در حال پیشرفت هستند. فاصله ما در حوزه سلامت دیجیتال با کشورهای همسایه‌مان بیشتر شده و اگر تلاش نکنیم و حواسمان به چالشهای پیش‌رویمان نباشد، از آن‌ها عقب می‌مانیم.
نکته پایانی‌ای دارید که بخواهید آن را با خوانندگان این مصاحبه در میان بگذارید؟
موضوعی که چند وقتی‌ست ذهنم را به خود مشغول کرده، گل‌به‌خودی‌های برخی از فعالان این حوزه است. همه‌ی ما با هم به توسعه سلامت دیجیتال کمک می‌کنیم و من فکر می‌کنم که وجود رقبای جدی، ما را در بهبود فرآیندها یاری می‌کند. رقبای جدی به ما کمک می‌کنند انگیزه‌مان را حفظ کنیم و روند پیشرفت‌مان سریع‌تر شود؛ اما بعضی از همکاران با ارائه سرویسهای رایگان و وعده‌های مارکتینگی بازار سلامت دیجیتال و کسب‌وکارهای فعال در این حوزه را آشفته می‌کنند.
ما تا به‌حال به غیر از نسخه‌نویسی، سرویس رایگانی ارائه نکرده‌ایم چون اساساً سرویس نسخه‌نویسی رایگان است. ولی برخی از رقبا، با ارائه سرویسهای رایگان گل‌‌به‌خودی می‌زنند و باعث می‌شوند بازار خراب شود. متاسفانه پزشکان به نرم‌افزارهای مدیریت مطب اهمیت زیادی نمی‌دهد در حالی که حاضرند چندین برابر آن را برای خرید یک دستگاه هزینه کند. با این‌که تعرفه‌ها در بخش سلامت الکترونیک به شدت پایین است و فعالان این حوزه را با چالشهای زیادی مواجه کرده.
پروانه حسین‌زاده