بازار NFT هنر دیجیتال، شکست خورده است
شرکت‌های فعال در حوزه بلاکچین، ارز دیجیتال و NFT در چند سال اخیر رشد قابل توجه‌ای داشته‌اند و این مفاهیم که پیش‌تر شناخته‌شده نبودند، در جامعه گسترش یافته است. شرکت «ضرب» یکی از شرکت‌های دانش‌بنیانی است که در این حوزه فعالیت می‌کند و به تازگی همکاری‌اش را با شرکت مخابرات ایران آغاز کرده است. ضرب، بازاری برای توکن‌های غیرقابل تعویض یا NFT است که خدمات بلاکچینی مختلفی را ارائه می‌کند. ما در همیار کارآفرین در رابطه با خدمات این شرکت و همکاری‌اش با شرکت مخابرات ایران با حمید حسامی هم‌بنیان‌گذار و مدیر محصول ضرب گفت‌وگو کردیم که در ادامه آن را می‌خوانید.
آقای حسامی، از «ضرب» برایمان بگویید. این شرکت چه زمانی راه‌اندازی شد و چه خدماتی را ارائه می‌کند؟
تیم «ضرب» از ۳ سال پیش وارد حوزه قراردادهای هوشمند شد. قراردادهای هوشمند بخشی از بلاکچین است. به وسیله قراردادهای هوشمند برنامه‌های غیرمتمرکز (decentralized applications) یا به‌اختصار DApp را توسعه می‌دهیم و توکن‌های کاربردی می‌سازیم. در ابتدا تمرکزمان روی حوزه اقتصاد هنر و توکن‌های غیرمثلی (NFT) برای ایجاد پل ارتباطی جهان رمزارزها با فرهنگ و هنر بودیم، اما در حال حاضر بیش از هر چیزی روی خدمات بلاکچینی برای محصولات مخابرات متمرکز شده‌ایم. ابتدا این مارکت‌پلیس NFT روی بلاکچین اتریوم ایجاد شد. پس از آن، بازار توکن‌های غیرقابل تعویض را روی بلاکچین تزوس ساختیم و در نهایت به سمت توکن‌های nftکاربردی یا Utility tokens رفتیم. یکی از خدماتی که در حوزه تامین مالی جمعی با بلاکچین انجام داده‌ایم برای صندوق ذخیره فرهنگیان بوده است و در حال حاضر هم برای توسعه محصولات مخابرات با این مجموعه همکاری می‌کنم.
هدفتان از حضور در نمایشگاه تلکام امسال در سالن مخابرات چه بود؟
استارتاپ‌ها تلاش می‌کنند که در معرض قرار بگیرند؛ ما هم برای آن‌که خدمات‌مان را معرفی کنیم و بیشتر دیده شویم، به نمایشگاه‌‌ها به‌خصوص نمایشگاه بزرگ می‌آییم تا خدمات‌مان را به کاربران فعلی و آینده‌مان معرفی کنیم. ارائه راه‌حل‌هایی که در حوزه بلاکچین وجود دارد و می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند از موضوعاتی است که باعث شده ما در نمایشگاه‌هایی مثل تلکام شرکت کنیم تا خدمات و راه‌حل‌هایمان را به کسب‌وکارها معرفی کنیم.
چه مسائلی در کار شما اهمیت زیادی دارد؟
امنیت در زنجیره تامین شاید مشکل خیلی‌ها باشد. افزایش امنیت در کسب‌وکارهای حوزه فناوری اطلاعات و ICT یکی از چالش‌های کسب‌وکارهای این حوزه است که به نیروی متخصص فنی و اعتمادسازی نیاز دارد.
آینده صنعت ICT و به‌طور کلی صنعتی که خودتان به‌عنوان یک کسب‌وکار حوزه بلاکچین در آن مشغول هستید را چگونه می‌بینید؟
آینده این صنعت را روشن می‌بینم اما این موضوع به شرط و شروطی وابسته است. در واقع، آینده این صنعت به زیرساختی که باید با تکنولوژی‌های نوین همراه شود و از مزایای آن استفاده کند، وابسته است. شرکت‌های بزرگ دولتی در جهان که تامین‌کننده زیرساخت‌ها هستند وقتی با شرکت‌های کوچک و استارتاپ‌های فناورانه همراهی کنند، این صنعت می‌تواند رشد چشمگیری داشته باشد. به‌طور مثال، مخابرات یا هر شرکت زیرساختی دیگری در این حوزه‌های نوآورانه و فناورانه وارد شود، می‌تواند اتفاقات خوبی را رقم بزند. بلاکچین فقط به ارز دیجیتال منتهی نمی‌شود و می‌توان از آن استفاده‌های بهینه‌ای کرد. به همین خاطر وقتی مخابرات در هر کدام از فناوری‌های نوآورانه مانند بلاکچین، اینترنت اشیا یا مواردی از این دست وارد شود می‌تواند زمین بازی را عوض کند.
درباره همکاری‌تان با مخابرات بگویید. «ضرب» قرار است چه ارزش افزوده‌ای را برای مخابرات خلق کند؟
همکاری ما با مخابرات، قراردادن دارایی‌های واقعی پشت اسناد غیرمتمرکز بلاکچینی مانند خطوط ۴ رقمی مخابرات است. به وسیله این قراردادهای هوشمند، معامله پذیری و رصدپذیری دارایی‌های واقعی بیشتر می‌شود و امکان وثیقه‌گذاری آن نیز وجود دارد.
درباره قسمت دوم سوالتان می‌توانم به این موضوع اشاره کردم که مخابرات یوزبیس غنی‌ای دارد و چون تعداد کاربران آن بسیار زیاد است، می‌تواند در این زمینه حضوری موثر داشته باشد. در صورتی که یک کار مزایایی نداشته باشد، حتی اگر کار ساده‌ای هم باشد بی‌فایده می‌شود ولی اگر یک کار سخت باشد و ما بدانیم ارزش افزوده‌ای را خلق می‌کند و اتفاق خوشایندی بعد از آن می‌‌آید، برای دستیابی به آن تلاش می‌کنیم. همکاری ما با مخابرات هم مزایای خاص خود را ایجاد می‌کند. ما ابتدا nftهایی را برای هنر دیجیتال صادر می‌کردیم اما مخابرات می‌تواند دارایی ارزشمند برای ما به ارمغان بیاورد چون بازار ان‌اف‌تی بدون دارایی واقعی کاربردی نیست.
شما به مزایای همکاری با مخابرات اشاره کردید. مزایای رقابتی خود «ضرب» چه هستند؟
بلاکچین مزایای بسیاری دارد چون مزیت بلاکچین نسبت به سایر راه‌حل‌ها هم یکی از مباحثی است که باید به آن توجه کرد. تمرکز ما در «ضرب» روی قراردادهای هوشمند است. فعالان زیادی در این حوزه وجود دارد و شرکت‌ها روی موضوعات متنوعی کار می‌کنند ولی ما می‌خواهیم به دانش قراردادهای هوشمند دسترسی داشته باشیم.
بسیاری از فعالان حوزه رمزارز روی ترید (سرمایه‌گذاری) یا مدیریت صرافی کار می‌کنند اما برای ما قراردادهای هوشمند همیشه اولویت داشته‌اند. همان‌طور که در ابتدا گفتم یک مارکت‌پلیس روی اتریوم با زبان سالیدیتی بالا آوردیم و بعد از آن هم بازار فروش توکن‌های غیرمثلی را با تزوس ساختیم و الان هم روی شبکه پالیگان کار می‌کنیم. در این حوزه پروژه زیاد است اما افراد متخصص در آن محدود هستند.
همان‌طور که خودتان هم می‌دانید و در صحبت‌هایتان به آن اشاره کردید، بازیگران زیادی در این حوزه هستند. راه‌اندازی کسب‌وکار در این حوزه با این تنوع از بازیگران چه چالش‌هایی برایتان داشت؟
بسیاری از فعالان این حوزه صرافی زده‌اند چون درک صرافی و خرید و فروش ارز دیجیتال برای مردم راحت‌تر است. استفاده‌ای غیر از صرافی در این حوزه کمتر در کشور ما انجام می‌شود در حالی که قرار نیست همه ترید کنند.
زیرساخت‌ها یکی از بزرگترین چالش‌های این حوزه هستند. ما در سال ۲۰۲۱، مارکت‌پلیس NFT را راه‌اندازی کردیم و دیدیم که هنر دیجیتال بعد از یک دوره رشد، سقوط کرد. بلاکچین در زنجیره تامین یکی از موضوعات کمتر شناخته‌شده در این حوزه است که ما در این زمینه هم با سازمان‌هایی همکاری کردیم و دیدیم که شناخت خیلی کمی در این حوزه وجود دارد و نیازمند فرهنگ‌سازی و آموزش است. الان هم در جایی هستیم که بازار آن در حال ساخت است و بازار مشخصی برای آن وجود ندارد.
یک موضوعی که این روزها بسیار می‌بینیم، فروش پکیج آموزشی ساخت توکن NFT در اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی است. در این‌باره چه نظری دارید؟
به نظرم این افراد کلاهبردار هستند و می‌خواهند از سادگی مردم سوء استفاده کنند. کسانی که شت‌کوین‌ها و پروژه‌‌های پانزی را رواج می‌دهند و باعث پامپ و دامپ می‌شوند، از این بازار داغ به نفع خودشان استفاده می‌کنند. به‌عنوان کسی که سال‌هاست در بازار توکن‌های غیرمثلی کار می‌کنم به جرئت می‌گویم که بازار هنر دیجیتال ان‌اف‌تی شکست خورده است.
فروشندگان پکیج‌های آموزشی ساخت توکن NFT خدمتی ارائه نمی‌کنند و ناآگاهی افراد را دستمایه‌ای برای سوءاستفاده از آنها می‌کنند. به نظر من آن‌هایی که این پکیج‌ها را می‌فروشند مانند فروشندگان بسته ترید هستند چون خودشان بلد نیستند از این بازار کسب درآمد کنند، جیب مردم را هدف قرار می‌دهند.
فکر می‌کنید چطور می‌توان در این زمینه فرهنگ‌سازی کرد تا افراد کمتری گول بخورند؟
تولید محتوا در این زمینه کمک می‌کند ولی تا وقتی که افراد طماع هستند، این مسیر ادامه دارد و نمی‌شود جلوی آن را گرفت. باور دارم فقری که در ادامه آن طمع است باعث می‌شود افراد گول چنین پکیج‌فروشانی را بخورند.
شما در «ضرب» چه محصول جدیدی دارید و برنامه‌تان برای تلکام آینده چیست؟
به غیر از خطوط ۴ و ۵ رقمی مخابرات که این روزها مشغول به فعالیت روی آنها هستیم. می‌خواهیم که یک بازار غیرمتمرکز داشته باشیم. مزیت اسناد غیرمتمرکز برای مخابرات این است که می‌تواند در معاملات ثانویه شرکت کند. در آینده نزدیک به فکر راه‌اندازی یک صرافی نیمه‌متمرکز هم هستیم.
پروانه حسین‌زاده