حضور بیشتر در مجامع بین‌المللی مبارزه با فساد ضروری است
در جلسه مشترک کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق بازرگانی تهران و کمیسیون توسعه پایدار، محیط زیست و استاندارد اتاق بازرگانی ایران، گزارش حضور هیئت اعزامی اتاق تهران به کنفرانس دو سالانه مبازره با فساد ارائه و جنبه‌های مختلف مبارزه با این مشکل اقتصادی-اجتماعی به بحث گذاشته شد و طی آن از محتوای این کنفرانس، پیام اصلی آن و حواشی آن مطالبی ارائه شد که برای اتاق به عنوان یک نهاد مدنی بخش خصوصی کاربردی و قابل پیگیری است.
به گزارش همیار کارآفرین، به نقل از روابط‌عمومی اتاق بازرگانی تهران، پس از ارائه خلاصه‌ای از آن چه در این کنفرانس گذشت، حاضران به تحلیل و بررسی مسئله فساد و تبعات آن در اقتصاد کشور پرداختند. نسبت فساد با نهاد دولت و بخش خصوصی، مفهوم متفاوت فساد در نظام‌های فکری و شیوه‌های حاکمیتی، چگونگی غلبه بر فساد و شناسایی ابزارهای عملی و نیز توجه به ظرفیت‌های فرهنگی بومی از جمله مباحث مطرح شده در این جلسه بود.
ضرورت افزایش حضور در مجامع بین‌المللی
در آغاز این نشست، رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی با تاکید بر اینکه افزایش تعاملات بین‌المللی کارساز است، گفت: «با توجه به اینکه در دوره دهم هیئت نمایندگان اتاق تهران، هدف بر این قرار گرفت که تعاملات بین‌المللی افزایش یابد، در حال بررسی جایگاه‌های تعاملات بین‌المللی هستیم. با همین هدف، کمیسیون حکمرانی در مورد فرصت‌های این همکاری‌ها بررسی‌های را انجام داد و از جمله به رویداد مهمی چون کنفرانس بین‌المللی مبازره با فساد که یکی قدیمی‌ترین رویدادها در این حوزه است، توجه کرد.»
حسن فروزان‌فرد افزود: «تنوع موضوع‌های مورد بحث در این کنفرانس بسیار زیاد بود و به همین دلیل مصوب شد که در بیست‌ویکمین دوره این کنفرانس که در لیتوانی برپا شد، یک تیم ۵ نفره از اتاق تهران شرکت کند. طی ۴ روز برپایی این کنفرانس بیش از ۶۰ کارگاه برگزار شد که اعضای هیئت اعزامی در بسیاری از این کارگاه‌ها و تمامی نشست‌های عمومی حاضر شده و مطالبی را گردآوری کردند که به زودی در یک کتابچه تدوین و منتشر خواهد شد.»
فروزان‌فرد، به نحوه برگزاری این همایش و ساماندهی مناسب ۲۰۰۰ نفر شرکت‌کننده اشاره کرد و آن را الگویی برای برگزاری موارد مشابه در ایران توصیف کرد و گفت: نکته دیگر این است که افراد مناسب و درست دور هم جمع شوند و این موفقیت می‌تواند سختی کار را شیرین کند. با همین الگو با پشتیبانی اتاق بازرگانی باید کمبود حضور بین‌المللی به واسطه مشکلات حاکمیتی جبران شود چراکه ما هم حرف‌های خوبی برای گفتن داریم.
پرهیزکاری فردی مکمل ابزارهای کنترلی
در ادامه ناهید مجیدی، کارشناس این کمیسیون، به ارائه گزارشی از محتوای این کنفرانس پرداخت. او در ابتدا به معرفی لیتوانی، به عنوان میزبان بیست‌ویکمین دوره کنفرانس بین‌المللی مبارزه با فساد پرداخت و گفت: «لیتوانی کشور کوچک ۳ میلیون نفری است که با توجه به نزدیکی به روسیه هنوز حس و حال کمونیستی در آن به چشم می‌خورد. این کشور از سال ۲۰۱۴ به عضویت اتحادیه اروپا درآمده و اکنون از نظر شاخص آزادی‌های اقتصادی در رتبه پانزدهم جهان قرار گرفته و از نظر شاخص تحول برتلزمن (BTI) که تحول اقتصادی، سیاسی و حکمرانی کشورها را ارزیابی می‌کند، از منظر تحول در حوزه حکمرانی رتبه سوم جهان را دارا است.»
مجیدی، برگزارکننده کنفرانس را سازمان شفافیت بین‌الملل با همکاری دیگر سازمان‌ها عنوان کرد و شعار این دوره را مربوط به پیشگیری به جای مبارزه با فساد دانست که پرهیزکاری در آن نقشی پررنگ دارد. او گفت: «در میان عناوین مطرح شده علاوه بر شفافیت، تغییرات اقلیمی، مسائل برابری جنسیتی و جنگ اوکراین نیز بنا به مناسبت مطرح می‌شد و نقش پررنگ داشت. همچنین برخی مشکلات به صورت منطقه‌ای مثلاً مسائل آمریکای لاتین و آفریقا مطرح شد.»
کارشناس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران سپس به تشریح پنل‌های تخصصی و موضوعات آن پرداخت و با تاکید بر اینکه پیام اصلی کنفرانس ارتقای فرهنگ پرهیزکاری به عنوان حلال مشکلات و غلبه بر فساد بود، گفت: «در حاشیه این کنفرانس جشنواره فیلم‌های مستند با موضوعات مرتبط با فساد برگزار شد و فیلم‌های مستندی از جمله درباره فساد خانواده علی‌اف در آذربایجان به نمایش درآمد. در پایان کنفرانس نیز بیانیه مفصلی درباره مسائل مربوط به حفاظت از مبارزان با فساد، متوقف کردن جریان پول‌های کثیف با تمرکز بر مساله اخلاقیات، پیشگیری و پرهیزکاری و لزوم همبستگی جهانی منتشر شد.»
ناهید مجیدی در پایان گفت: «در بخش‌های مختلف از جمله در بخش دولتی می‌توان نتیجه گرفت باید سیاستمداران و قانون‌گذاران را نیز درگیر مبارزه با فساد کرد؛ همچنین در سطح جهانی قوانین یکدستی باید تصویب شود تا کارآمدی داشته باشد. از طرفی باید به همبستگی مبازره با فساد با نقض سيستماتيک حقوق بشر اشاره کرد.»
پس از ارائه این گزارش، رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران نیز با بیان اینکه ابزارهای کنترلی و بیرونی در نهایت رفع‌کننده گرفتاری‌های بشری نیست، افزود: «باید در کنار این ابزار کنترلی و موجودیت‌های اجتماعی و اخلاقی، افراد نیز به سوی درستکاری بروند. گویی عبارت‌های مطرح‌شده در این جلسات همانندی‌هایی با توصیه‌های دینی و کتب مقدس داشت.»
حسن فروزان‌فرد گفت: «حتی کارآیی ابزارهای جذابی مانند هوش مصنوعی هم بستگی به استفاده‌کننده دارد و نشان می‌دهد که مجهز شدن به ابزارها چیزی از اهمیت انسانیت نمی‌کاهد.»
چندصدایی کردن مبارزه با فساد
در ادامه معاون بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران نیز که جزو هیات پنج نفره اتاق تهران بود و در این کنفرانس شرکت کرده بود، با اشاره به طیف گسترده‌ای از موضوعات درباره فساد که در این رویداد مطرح و بررسی شد، این سوال را پیش کشید که اتاق بازرگانی چگونه می‌تواند به روند مبارزه با فساد کمک کند.
دیاکو حسینی افزود: «فساد به طور مستقیم بر مفهوم اعتماد اثر دارد که برای محیط کسب‌وکار حیاتی است. همان‌طور که در این رویداد مطرح شد، فساد را نباید به شکل منتزع و جدا دید و احساس مسئولیت ما نباید محدود به درون کشور باشد، و مخصوصا باید کشورهایی که با آنها تعامل داریم را هم در بربگیرد چون فساد به عادلانه بودن بستر فعالیت‌ها آسیب می‌زند.»
او بیان کرد: «با این وجود باید دقت داشت که درک و برداشت ملت‌ها از فساد یکی نیست. در این کنفرانس نیز به نظر می‌رسید که ادبیات اردوگاهی با غلبه هژمونی لیبرال دموکراسی وجود دارد و هیچ خبری از کشورهای شرقی از جمله روسیه و چین وجود نداشت. در واقع این سوال پیش می‌آمد که فقط لیبرال دموکراسی غرب است که با فساد مبارزه می‌کند؟ در حالی که ما می‌دانیم این‌چنین نیست. علاوه بر این به ارزش‌های محلی مبارزه با فساد چندان توجه نشد در حالی که این ارزش‌ها می‌تواند تسهیل‌گر یا در جهت انتشار مبارزه با فساد باشد.»
حسینی تاکید کرد: «به نظر می‌رسد تا یکی دو دهه آینده همچنان با رقابت دو اردوگاه اقتدارگرایی چینی و لیبرال دموکراسی غربی روبه‌رو باشیم و هر دو نیز به فساد حساس هستند. در نتیجه باید به تدریج به سمت چندصدایی کردن مبارزه با فساد حرکت کنیم.»
حسن فروزان‌فرد نیز در ادامه این سخنان با اشاره به فرصت این اجلاس برای استفاده از موضوعات آن در پژوهش‌های اتاق گفت: «اکنون هم می‌توان از این دانسته‌ها در برگزاری بهتر همایش سالانه مبارزه با فساد استفاده کرد و هم با توجه به نتایج خرسندکننده انتخابات ریاست جمهوری قدم‌هایی محکم‌تر برای ارتقای سطح تعاملات بین‌المللی برداشت.»
او اضافه کرد: «اکنون در بسیاری از نقاط جهان با شور و حرارت زیادی از مبارزه با فساد سخن گفته می‌شود. شاید در ایران به این دلیل که سخنگویان این گفتمان متناسب نبوده‌اند و شعارها به عمل منتهی نشده، حوصله مردم سر رفته باشد.»
محور مبارزه با فساد، بخش خصوصی است
نایب‌رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران نیز که در این کنفرانس شرکت کرده بود با بیان اینکه نکته اصلی در مبارزه با فساد پرهیزکاری و رسیدن به اعتقاد شخصی و درک داوطلبانه است، گفت: «جامعه باید به این نتیجه برسد که مبارزه با فساد و کاهش و حذف آن در بلندمدت به نفع همه است.»
امین صدرنژاد ادامه داد: «نکته اصلی اینجاست که حاکمیت محور مبارزه با فساد نیست بلکه این بخش خصوصی و جامعه مدنی است که کنترل‌گر حاکمیت است. بزرگان می‌گویند دولت شر لازم است و جامعه مدنی باید در کنار آن قدرتمند باشد تا تعادل برقرار باشد؛ امروز هم باید بدانیم اگر تغییرات مثبتی در دولت روی دهد بدون وجود قدرتمند بخش خصوصی پایدار نیست و ما در نهایت نه همکار بلکه در تقابل با یکدیگر قرار داریم.»
سه نکته در باب مبارزه با فساد
رضا پدیدار، رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط زیست و استاندارد اتاق ایران، با اشاره به اهمیت و گستردگی مباحث گفت: «آنچه در کنفرانس بین‌المللی مبارزه با فساد مطرح شده جنبه عام دارد و برای همه کشورها مناسب است. اما به نظر من با توجه به مسائلی که از سوی شرکت‌کنندگان مطرح شد، سه نکته قابل توجه است. نخست لزوم پرداختن به هوش مصنوعی برای مبارزه با فساد است چرا که اکنون مبارزه با فساد بسیار سلیقه‌ای و دور از مسائل فنی است.»
او دومین مسئله را فساد صندوق‌های دولتی خواند و گفت: «خواهش من این است که این فاجعه فساد در کشور را که بر اساس حتی آمار رسمی مشهود است و پیوند این دو را که مستقیما به بخش خصوصی خسارت می‌زند بررسی کنید. سومین مساله نیز این است که چرا با وجود فرهنگ پرهیزکاری در کشور ما، این حجم از ناملايمات در مسیر حکمرانی وجود دارد؟ من فکر می‌کنم که ما در فضای کسب‌وکار باید فرهنگ پرهیزکاری را نهادینه کنیم.»
پدیدار گفت: «از ۱۲۰۰ میلیارد دلار نفتی که پس از انقلاب فروختیم، کمتر از نیمی از آن به صندوق آمده است. این پول کثیف قطعاً به فرهنگ لطمه زده است. فساد دو جنبه ملی و محلی دارد که در کشور ما به نظر می‌رسد فساد محلی گستردگی بیشتری داشته باشد.»