وضعیت تخصیص ارز به شرکت‌های حوزه فاوا نگران‌کننده است
مسئله تخصیص ارز، یکی از موضوعاتی است که فعالان حوزه‌های مختلف را با چالش مواجه کرده است. این مسئله در صنعت فناوری اطلاعات بیش از سایر صنایع خودنمایی می‌کند. نبود زیرساخت‌های مناسب برای واردات کالاهای سخت‌افزاری توسط کسب‌وکارهای حوزه فناوری‌اطلاعات، چالش‌های ثبت‌سفارش و تخصیص ارز، از جمله موانع فعالان صنعت فاوا عنوان شده است. در همین رابطه، ما در همیار کارآفرین گفت‌وگویی با مسعود شکرانی، رئیس کمیسیون تامین تجهیزات و کالای فاوا داشتیم و نظر او را جویا شدیم.
آقای شکرانی، شرکت‌های فناوری اطلاعات در زمینه تخصیص ارز چه چالش‌هایی دارند؟
تخصیص ارز به شرکت‌های فعال در صنعت فاوا، بلاتکلیف، نامنظم، غیرموثر و موجب حیف و میل و اتلاف منابع ارزی کشور است. در حال حاضر، تمامی ارکان نظام صنفی رایانه‌ای و اکوسیستم فناوری از موضوع تخصیص ارز به شرکت‌های فناوری اطلاعات ناراضی هستند. دادن اجازه به واردکنندگان برای واردات ۴۰ درصد خارج از کارت نیز وضع را پیچیده‌تر کرده است.
متاسفانه بانک مرکزی در زمینه تخصیص ارز شفاف نیست. بانک مرکزی معتقد است همه امور تخصیص ارز در اختیار وزارت صمت است و وزارت صمت می‌گوید در نهایت شما باید ارز را از بانک مرکزی بگیرید و طرف حساب شما بانک مرکزی است.
ما در این زمینه مشکلات فراوانی داریم و از همه طرف تحت فشار هستیم، ارز به ما داده نمی‌شود ولی اگر ارز نگیریم، کد ساتا دریافت نمی‌کنیم و در صورتی که کد ساتا نداشته باشیم، حتی اگر با منابع ارزی خودمان اجناس را خریداری کنیم، اجناس خریداری شده‌مان قابل ترخیص نیستند. در صورتی که بتوانیم اجناس را ترخیص کنیم هم مشمول جریمه می‌شویم.
بزرگترین مشکلی که واردکنندگان سخت‌افزار در زمینه تخصیص ارز دارند، عدم شفافیت در قوانین موجود و صف‌های طولانی در این زمینه است چون مدت زمان تخصیص ارز طولانی است. علاوه بر این، نوع بخشنامه‌ها هم بلاتکلیفی‌مان را بیشتر می‌کند. به‌طور مثال، وقتی می‌گویند سهمیه تخصیص ارز پاییز باز شده است، اطلاع‌رسانی درستی درباره‌اش نمی‌شود. نحوه ثبت سفارش هم چالش‌های خاص خودش را دارد که کار را برای واردکنندگان محصولات سخت‌افزاری سخت‌تر می‌کند. در این زمینه، وضع تولیدکنندگان محصولات فناورانه بدتر از صادرکنندگان این حوزه شده است.
کسب‌وکارهای حوزه واردات سخت‌افزار در کالاهای فناورانه به چه زیرساخت‌هایی نیاز دارند و حل شدن معضل تخصیص ارز چه‌طور به آنها کمک می‌کند؟
راه‌حل برون‌رفت در این زمینه سخت است چون ما مدت‌هاست که در این مسیر قرار گرفته‌ایم. ممکن است اگر همین روند را قطع کنیم و تخصیص ارز آزاد شود، به دلیل کمبود عرضه در گذشته، ثبت‌سفارش‌‌ها بیشتر شود و با این افزایش تقاضا، نرخ ارز نیز بالا برود. متاسفانه ما در کشورمان زیرساخت‌های لازم برای جلوگیری از این مسئله را نداریم.
پیشنهاد نظام صنفی رایانه‌ای برای این موضوع، یک راه‌حل بسیار ساده است. راه‌‌حلی که نظام صنفی رایانه‌ای پیشنهاد داده این است که دستگاه‌های اجرایی به رسمیت شناخته و اولویت‌دار شوند. همچنین، واردات ۴۰ درصد خارج از کارت برداشته شود. اجازه ثبت‌سفارش در شهرهای مختلف گرفته شود و واحد رسیدگی به ثبت‌سفارش در یک‌جا متمرکز شود.
تشخیص اهلیت واردکنندگان توسط تیم مشترکی از وزارت صمت و نظام صنفی رایانه‌ای صورت گیرد. چرا که سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بهتر از هر سازمان دیگری اطلاعات مربوط به شرکت‌های رایانه‌ای را دارد و می‌تواند اهلیت واردکنندگان را تشخیص دهد. با این کار، جلوی سوءاستفاده افراد سودجو از این بازار آشفته گرفته می‌شود.
گفته می‌شود دولت در سال گذشته ۵۰۰ میلیون دلار برای تولید گوشی‌های تلفنهمراه هزینه کرده است، در حالی که به‌نظر می‌رسد زیرساخت‌های لازم برای این داخلی‌سازی وجود ندارد و تولید داخلی تلفنهمراه بیشتر به رویا می‌ماند، شما چه نظری در این‌باره دارید؟
وقتی صحبت از تولید یک محصول می‌شود، باید بتوانیم مواد اولیه‌اش را تامین کنیم. قابل دسترسی بودن مواد اولیه و داشتن یک زنجیره تامین مناسب از اصول اولیه تولید یک محصول است. وقتی شرکت‌های خودروسازی یا تولیدکننده محصولات فناورانه یک کالایی را تولید می‌کنند، قبل از هر چیز زنجیره تامین آن را به وجود می‌آورند.
در رابطه با بحث تولید تلفن همراه ما چنین زنجیره تامینی نداریم. بسیاری از کشورهای اروپایی مانند انگلستان، فرانسه، اسپانیا و آلمان که مشکلاتشان به اندازه ما نیست هم تلفن همراه تولید نمی‌کنند. آیا آنها نمی‌توانستند موبایل تولید کنند؟
به جای آن‌که خودمان را با مسئله تولید تلفنهمراه خسته کنیم، بهتر است روی موضوعات دیگری تمرکز کنیم. مسائلی مانند امنیت، ویروسی شدن و هرزافزارهای تلفن همراه که بیشترین حجم اینترنت کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
به‌نظر من، حالا که بیش از ۵-۶ بار مسئله تولید موبایل مورد بررسی قرار گرفته و کار آن به نتیجه نرسیده، چرا هزینه‌هایی که روی این موضوع می‌شود به کار دیگری اختصاص نمی‌یابد؟ عمر یک تلفن همراه کمتر از یک سال است و مدل‌های جدیدی با قابلیت‌های بیشتری ساخته می‌شوند چون سازندگان موبایل تلاش می‌کنند تا به سرعت جدیدترین مدل‌های تلفنهمراه را با ویژگی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به‌روز روانه بازار کنند.
حالا ما در کشوری که درگیر تحریم است و مشکل ممنوعیت صادرات سی‌پی‌یو را دارد، چه اصراری به تولید تلفنهمراه داریم؟ به‌شخصه معتقدم که اصرار روی تولید موبایل در ایران اصرار بیهوده‌ای است. ما براساس آمار به طور متوسط در سه سال اخیر از ۱۴۰۰ تا انتهای ۱۴۰۲، به ترتیب، ۴ میلیارد دلار، ۳/۳ میلیارد دلار و ۲/۸ میلیارد دلار واردات تلفن همراه داشته‌ایم، اگر واردات را به طور متوسط ۶۰ میلیارد دلار در نظر بگیریم، ۵ درصد واردات کشور مربوط به گوشی‌های تلفنهمراه بوده است.
به‌جای آن‌که روی تولید موبایل اصرار کنیم، بهتر است روی توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های تلفن همراه سرمایه‌گذاری کنیم. رابطه جهانی برای تولیدگان نرم‌افزار و بازی ایجاد کنیم. اگر در این زمینه سرمایه‌گذاری درستی صورت گیرد، حداقل درآمد ارزی آن به یک میلیارد دلار می‌رسد و درآمد آن می‌تواند از پتروشیمی و فولاد هم بیشتر شود.